Gezalfde thuiskwam van zijn wekelijkse bezoek aan Slager Piet
Bakker met een pond verse varkensworstjes en gerookt spek?
Het werd hem zwaar te moede.
Henk van Kerkwijk 'HAAKS EN RECHT!'
'Haaks en recht!' Die aanwijzing lag onze handenarbeidleraar
in de mond bestorven. Leeuwenstein. Meneer Leeuwenstein.
Met nadruk op dat 'meneer'. Maar 'Haaks' was zijn bijnaam.
Het handenarbeidlokaal was een houten keet op de binnen
plaats van onze Montessori MULO. Er stonden klassieke hou
ten werkbanken opgesteld. Wij jongens (want handenarbeid
deed je, uiteraard, niet gemengd) leerden er zagen, schaven,
schuren. Als je een plankje had bewerkt, overhandigde je het
aan Haaks. Die drukte het krachtig in de metalen 90°hoek van
een blokhaak. Vervolgens hield hij hout en haak omhoog en
controleerde met kille blauwogige blik of er niet een miniem
streepje licht doorheen piepte. Dan volgde het vernietigend
oordeel: 'Dit is niet haaks! Hoe vaak moet ik het nog zeggen?
Haaks en recht! Als het niet haaks en recht is, wordt het nooit
iets met je werkstuk.' En het woord 'werkstuk', zo voelden wij
het duidelijk, stond dan voor 'je toekomst, je leven'.
Haaks had een levensgroot vrouwenhoofd geboetseerd. Het
leek op Doris Day, al was zij het niet. Meer Doris Day als arche
type. Trots op zijn werk had hij het portret na droging gebak
ken, zodat het nu rood, als een roodharige die te lang in de zon
heeft gespeeld, de klas in staarde. Om de pupillen weer te geven
had Haaks gaatjes in de oogballen geprikt. Het resultaat was
ijzingwekkend. Geen kind dat nog die kop durfde aan te kijken.
Haaks had ook een vrouwelijk naakt uit hout gehakt, vertelde
zijn artistiekere collega mij jaren later. De man die de meisjes
handenarbeid gaf. "Bijna levensgroot was het. Voor hij er aan
begon, besprak hij het met zijn vrouw. En zij gaf haar toe
stemming."
De MULO van toen, het VMBO van nu. De regels die naar
beneden toe doorsijpelen verdund, verwaterd. Maar vanaf
het ethanol-opgepepte niveau van academici en politici klinkt
dezelfde holheid. Alleen de arrogantie waarmee zekerheden
verkondigd worden is zo oneindig veel groter. Zeg het verschil
