nog verder voeren en helemaal aan het zelf ontsnappen. Net als
een door ziekten gesloopt lichaam is een onttakelde identiteit
alleen nog maar een last. Je snakt naar de verdoving ervan.
Eén van de boeken van de Amerikaanse psycholoog Roy F.
Baumeister, Escaping the Self: AlcoholismSpirituality, Masochism,
and Other Flights from the Burden of Selfhood (1991) bevat het
hoofdstuk 'The Burden of Self': 'People seek to escape from the
self for three main reasons: to avoid thinking bad thoughts
about oneself, usually in the wake of some calamity; to find
temporary relief from the stressful burden of maintaining an
inflated image of self; or to seek transcendence in the very act
of shedding the self. These escapes appeal to different types of
people in different circumstances. We will find many shared
features among them, but the different bases of the escapes
also produce differences in the patterns of escape that people
actually use.'
Wat voor individuen geldt, geldt natuurlijk ook voor (etnische)
groepen. In onze eigen, door het fata morgana van het doctri
naire multiculturalisme geplaagde samenleving betreft dit
zowel de ontheemde nieuwkomers als de al even ontheemde
autochtonen - de 'inheemsen' van de oude wijken in onze
steden.
Een opvallend aspect bij Baumeister is, dat hij op montere
wijze het door ons sinds de subcultuur van de jaren zestig zo
gekoesterde motivatieonderscheid lijkt te negeren bij het
nemen van geestvernauwende respectievelijk geestverruimende
middelen (alcohol, opiaten e.d. versus hallucinogene drugs).
Bij hem gaat het puur en alleen om ontsnapping - onder meer
aan het opgeblazen zelf, in plaats van om het 'opblazen' en dus
expanderen van het zelf. Ik weet niet of Baumeister daarmee
een nieuwe koers in academia insloeg. De inheems-Amerikaanse
sjamanistische culturen zijn immers vanouds bekend om hun
ontwikkelde kennis en gebruik van 'psychedelische' i.e. geest
verruimende reizen met behulp van plantaardige hallucino
gene middelen zoals peyote en ayahua(s)ca. Deze praktijken
floreerden tijdens de hoogtijdagen van deze culturen, terwijl
gedestilleerde alcohol, geïntroduceerd door de Europeanen,
juist één van de belangrijkste slopershamers van de Indiaanse
samenlevingen werd. Sinds de leugenachtige boeken van
