REQUIEM THERESIENSTADT
Zo'n veertig jaar geleden nadat het verscheen in zijn meest
simpele uitvoering is het boekje opnieuw, maar nu prachtig
(Q verzorgd, uitgegeven door de Wereldbibliotheek: Requiem
Qg Theresienstadt door de Tsjechische schrijver Josef Bor. Het aan
grijpende verhaal van dirigent Rafael Schachter die in het con
centratiekamp Theresienstadt het Requiem van Verdi instu
deert met joodse gevangenen en het uiteindelijk opvoert voor
een groot gezelschap nazi-bonzen. Het verhaal heeft ondertus
sen nog niets aan kracht verloren en ik moet bekennen dat ik
het boek tijdens het herlezen verschillende keren moest weg
leggen omdat het me opnieuw bij de keel greep.
Terezin, zoals het officieel heette, lag op ongeveer 300 kilo
meter van Berlijn. Het was een ommuurde stad tussen Dresden
en Praag in, ooit gebouwd als militair garnizoen en door Adolf
Hitler in 1941 omgevormd tot Kamp Theresienstad. Hier wilde
hij Duits-joodse kunstenaars samenbrengen om te dienen als
propaganda voor het Duizendjarige Rijk en tevens om zijn edel
moedigheid te tonen. Hij wilde de wereld graag laten geloven
dat Terezin een bijzondere joodse stad was. Musici, componis
ten, schrijvers, wetenschappers, iedereen die een kunstvorm be
oefende werd erheen gestuurd en zo ontstond in de Tsjechische
Republiek een enclave van joodse artiesten die alle ruimte
kregen hun kunst uit te dragen, tot meerdere eer en glorie van
Das Deutsche Reich. In werkelijkheid was Theresienstadt een
gecamoufleerd doorgangskamp van waaruit joden naar vernie
tigingskampen werden afgevoerd om te worden vermoord.
In de zomer van 1944 wordt in dit kamp het Requiem van
Guiseppe Verdi ingestudeerd door een grote groep joodse ge-
vangenen onder leiding van dirigent Rafael Schachter. Tussen
de repetities door moet er voortdurend gezocht worden naar
