vervangers en aanvullingen omdat de transporten naar Ausch
witz gewoon doorgaan. Tenslotte vindt de première plaats in
het bijzijn van Eichmann en andere hoge nazi's. Het kamp
wordt voor die gelegenheid omgebouwd tot een gigantisch
filmdecor, een prestigeobject waarin veel joodse topmusici zul
len figureren. Voor dat doel wordt het ziekenhuis ontruimd en
de zieken op de vliering van de kazerne neergesmeten.
Aangrijpend zijn de passages waarin de verschillende onder
delen van het Requiem worden gerepeteerd. Gezongen in
doodsnood, met hartstocht en passie, door mensen die weten
dat zij het niet zullen overleven. Hartverscheurend is de scène
waarin de joodse jongen tijdens een repetitie komt vertellen
dat hij nog een uur heeft voor hij zich moet melden bij de
Kommandantur, wetend dat hij in de folterkamers zal worden
ondervraagd en als hij dat overleeft naar het vernietigingskamp
wordt afgevoerd. In dat uur zingt hij voor het laatst met het
koor.
Er zit nog een kant aan deze hele geschiedenis. Rafael Schachter
en de zijnen verkeerden in de naïeve overtuiging dat het Duit
se gezelschap waarvoor ze optraden dezelfde gevoelens voor
het Requiem zouden koesteren als zij zelf. Dat het 'Confutatis
Maledictis' als een mokerslag op hen zou neerdalen. Dat ze
zouden schrikken als het 'Lacrymosa' in hun gezicht werd
geslingerd. En dat ze bang zouden worden van het, voor deze
ene gelegenheid, met overdonderende hartstocht uitge
schreeuwde 'Libera Me'. De oorlog liep immers ten einde. Er
gingen geruchten dat het Duitse Rijk op instorten stond. Maar
de meest schrijnende vergissing die je kunt maken is je tegen
stander dezelfde morele waarden toe te kennen als de waarden
die je zelf koestert. De misvatting dat de bezieling en de over
tuigingskracht die je uitdraagt wordt overgebracht op de ander
waardoor hij van gedachten verandert. De nazi's hadden plan
nen die niets te maken hadden met moraliteit of humaniteit.
Het feit dat ze een moment konden genieten van een tot in
de perfectie uitgevoerd muziekstuk was mooi meegenomen. En
dat die joden ook nog een requiem opvoerden van een katho
liek en daarbij ook hun eigen doodsklok luidden was helemaal
om je te bescheuren. Ondertussen weten we maar al te goed
volgens welke maatstaven de nazi's te werk gingen. Het zij Josef
