Deze antikapitalistische houding bleef Capek zijn hele leven
trouw. In Hordubal (1932) verliest een boer alles wat hem lief
is doordat hij zich jarenlang in de VS heeft geïsoleerd om geld
te verdienen. In Oorlog met de salamanders (1936) vormt het
nastreven van winst een randvoorwaarde voor de uiteindelijke
catastrofe.
Elk maatschappelijk systeem bestaat uit mensen. Hun ideeën
en daden houden het systeem in stand. De wetenschappers uit
R.U.R. beseffen dat de productie van robots tot de ondergang
leidt, maar zij wentelen hun verantwoordelijkheid af op de
aandeelhouders. In Krakatit (1924), waarin Capek het tijdperk
van de atoombom voorzag, neemt een wetenschapper wel die
verantwoordelijkheid. De politici willen de krachtige springstof
die hij heeft uitgevonden voor oorlogsdoeleinden gebruiken,
maar hij blijft zich daartegen verzetten.
Toch was Capek geen communist, zoals veel andere jonge
schrijvers uit zijn tijd. In het artikel Waarom ik geen communist
ben uit 1924 stelde hij dat niet te kunnen zijn "omdat zijn
moraal geen moraal is van hulp geven". En toen enkele schrij
vers enthousiast terugkeerden van een bezoek aan de Sovjet
unie, reageerde hij afwijzend: "Te ver doorgevoerde industriali
sering is zowel links als rechts gevaarlijk. Het leidt tot oorlog.
Verschoont u mij van die technische robotisering. Keer terug
tot het heilige handwerk."
Capek was een ziekelijk kind en werd door zijn labiele moeder
van jongsaf geïsoleerd en overheerst. Dit veroorzaakte allerlei
fobieën en maakte hem, ook in sociaal en politiek opzicht, tot
een toeschouwer. Het anarchisme uit zijn jeugd was slechts
een poging zich te bevrijden van de verstikkende moederliefde.
De onmogelijkheid zijn eigen weg te volgen, veroorzaakte een
geestelijke verstarring in zijn persoonlijkheid, waarvan Gods
foltering (1917) getuigde. Stilstand van de tijd en Spiegelingen leid
den tot Help! Het handhaven van zijn eigen persoonlijkheid
werd voor Capek van levensbelang en hij zwakte zijn anar
chisme af tot een vorm van individualisme. Ieder mens heeft
het recht op zijn eigen leven, zonder daarbij het recht te heb
ben zijn eigen gelijk aan anderen als een absolute waarheid
op te dringen, het thema van de SF-roman De fabriek van
het Absolute (1922). Capek was sceptisch, niet alleen over het
Hogere en het Schone dat sommige literatuur nastreefde en
