met het gedicht Eenvoudig motief. Hij ontwikkelde zich tot een
zeer productieve en veelzijdige auteur: toneelstukken, romans,
korte verhalen, feuilletons, reisimpressies, sprookjes, fabels,
misdaadverhalen, aforismen, essays, columns en kinderboeken.
Aanvankelijk schreef hij in nauwe samenwerking met zijn
broer Josef en zijn eerste boekuitgave bestond uit Lichtende
diepten (1916), een bundel verhalen die ze samen schreven.
Evenals zijn eerste eigen boek Gods foltering', 1917) bevatte het
verhalen die eerder waren gepubliceerd. Capek hoorde tot een
generatie die zich afzette tegen de heersende literatuuropvat
tingen, gericht op het Schone en Hogere, en hield zich bezig
met de sociale vraagstukken en wetenschappelijke ideeën uit
zijn tijd, probeerde de positie van de mens in die snel verande
rende wereld af te tasten.
De sciencefiction leerde hij kennen uit de Engelse literatuur.
Hij was er zo van onder de indruk dat hij zich aan het eind van
de Eerste Wereldoorlog Engels leerde, om met name het werk
van H.G. Wells in de oorspronkelijke taal te kunnen lezen.
Sciencefiction was in die tijd een term waarmee de technolo
gische verhalen uit de Amerikaanse pulps werden aangeduid
en het werk van Capek dat tegenwoordig wei sciencefiction
wordt genoemd, werd toen bestempeld als sociale utopie. En
dat is, afgezien van het feit dat de utopieën bij Capek erg dysto-
pisch zijn, een veel beter etiket. Ook als hij dergelijke thema's
gebruikte was zijn uitgangspunt een sociaal-filosofisch gerichte
bewogenheid. Capek schreef literatuur en geen sciencefiction.
R.U.R. gaat dan ook niet over robots, maar over de mechani
sering en automatisering van het leven en de daaruit voort
vloeiende uniformiteit. Met dit toneelstuk keerde Capek zich
tegen het kapitalisme, dat niet verder kijkt dan de dividend
uitkering aan de aandeelhouders en zich blind houdt voor de
gevolgen die het produceren van grote aantallen robots heeft.
Het systeem, een kort verhaal van de broers Capek dat werd
gebundeld in De tuin van Krakonos2 (1918), vormt de voorloper
van R.U.R. Hierin maakt een kapitalist zijn arbeiders geestelijk
dood, omdat "iedere gedachte slechts een verstoring van de
discipline" veroorzaakt. "De arbeider moet een machine wor
den."
