geen liefhebber van fantasy of sciencefiction die oude boeken
nog lezen. In zijn of haar optiek zijn ze saai, weinig origineel en
zondigen ze tegen alle regels voor een spannend verhaal. En dat
geldt ook voor het werk van Mulisch. Het idee van de eobiont
is oudbakken. Werkelijkheden die elkaar uitsluiten? Heeft de
man nog nooit van alternatieve universa gehoord? Ook de fan
tasy- en sciencefictionelementen in De ontdekking van de hemel
zijn niet origineel en het verhaal wordt overwoekerd door
onnodige uitweidingen over niet relevante zaken. Dan compo
neren Robin Hobb, George Martin en zelfs Raymond Feist en
David Gemmell hun verhalen toch heel wat professioneler.
Van die kritiek zal Mulisch niet wakker liggen. In De procedure
geeft hij expliciet aan niet uit te zijn op lezers die zich een glad
de vertelling vol vaart en spanning wensen: "Wie onmiddellijk
meegesleept wil worden, ten einde de tijd te doden, kan dit
boek beter meteen dichtslaan, de televisie aanzetten en op de
bank achterover zakken als in een warm schuimbad." Mulisch
jaagt de hedendaagse fantasy- en sciencefictionlezer zelfs van
zich vandaan. Hij wil geen fantasy- of sciencefictionschrijver
zijn, maar aansluiten bij de fantastische traditie van die door de
genrelezer afgeschreven klassieken.
Net als die klassieken is Mulisch niet van deze tijd. Hij is zelfs
niet van de vorige eeuw, al kenmerkte hij zichzelf als de ver
persoonlijking van de Tweede Wereldoorlog. De kern van zijn
schrijverschap ligt in de literatuur waar hij zo veelvuldig naar
verwijst, en met name in de scientific romance van de 19de
eeuw.
Maar dat wil niet zeggen dat de schrijvers van sciencefiction en
fantasy niets van Mulisch kunnen leren. Vanuit zijn 19de
eeuwse literaire kern biedt zijn werk in zekere zin een spiegel
vanuit de oorsprong van de genres. De toekomst van gisteren
werd al bestempeld als verplichte literatuur voor schrijvers van
alternatieve geschiedenissen. Voor fantasyschrijvers geldt het
zelfde voor Hoogste tijd, al blijft The encyclopedia of Fantasy op
pervlakkig steken bij de verwijzing naar Poe's De fantastische
reis van Arthur Gordon Pym en de constatering dat het grenst aan
fabulatie.
in
\o
