hebbers. Holland SF en SF Terra overleven tot op de dag van vandaag.
De SF Gids ging op in Cerberus, een tijdschrift dat onlangs digitaal is
gegaan. Fantastische Vertellingen ontwikkelde zich tot een leuk tijd
schrift, maar verdween eind jaren tachtig. De eerste nummers van
De Tijdlijn werden uitgegeven. Ator Mondis verscheen en verdween,
evenals atmoSFeer. Het is dan ook twijfelachtig of het zeer mooi uit
gegeven tijdschrift Visionair, dat pas sinds enkele jaren verschijnt,
een lang leven zal zijn beschoren.
In 1993 probeerden enkele liefhebbers het gat te vullen met een
kleine, gespecialiseerde uitgeverij: Babel Publications. In de reeks
Babel SF werden zo'n vijfentwintig boeken mooi uitgegeven, boeken
van zowel auteurs die al in boekvorm waren gepubliceerd, al dan
niet in het SF-genre (Tais Teng, Guido Eekhaut, Jan J.B. Kuipers,
Vincent van der Linden, Eddy Bertin) als van auteurs die debuteer
den (Paul Harland, Jaap Boekestein). Door drukke werkzaamheden
van de uitgevers, die het uitgeven naast een drukke baan beoefen
den, en de wisselende kwaliteit van het uitgegeven werk, bereikte
de reeks nooit landelijk succes. Nu, anno 2002, blijkt dat de in 2001
uitgegeven boeken de laatste zullen zijn. De beste twee daarvan,
Meesterproeve van Jaap Boekestein en De grafschender van Björn Kuyk-
hoven, zijn trouwens fantasy en geen SF.
Deze verschuiving naar fantasy vond bij alle uitgeverijen plaats en
gedurende bijna twintig jaar werden alleen Nederlandstalige fantasy-
schrijvers gepubliceerd: Wim Gijsen, die in 1980 met De Eersten van
Rissan debuteerde en tot zijn dood in 1990 jaarlijks een roman
publiceerde, Peter Schaap met vooral zijn prehistorische fantasies,
W.J. Maryson (Wim Stolk) die de laatste jaren furore maakt met zijn
Meestermagiër-cyclus. Pas in 1995 verscheen er bij de grotere uitge
verijen weer 'echte' Nederlandstalige SF: De heersers van Kant van
Michiel Nijk. Zijn tweede, de cyberpunkroman Vrije Val (1997) werd
echter al als 'SF-thriller' gelanceerd en daarna is er niets meer van
Nijk vernomen. Ook de poging van Het Spectrum met Ring van Vuur
van John Vermeulen (1996) mislukte, ondanks het Angelsaksische
pseudoniem John Linden, de sterk op fantasy gerichte opening en de
jubelende recensies in de SF-tijdschriften. De geplande vervolgen
werden door Vermeulen wel geschreven maar verschenen nooit in
druk. Blijkbaar is SF nog altijd gestigmatiseerd. Je kunt wel SF uitge
ven, maar dan mag je het niet zo noemen, zoals blijkt uit A.A.P. van
Jan Koesen (1997), ooit de redacteur van de SF-reeks van Luitingh:
een puur klassieke SF-roman die uitsluitend als thriller werd aange-
62
