Russische literatuur waarmee hij opgroeide (Karei van het Reve, de
dichters van de Revolutie en Charles B. Timmer), dan zijn hervorm
de achtergrond (Wolkers, 't Hart, Biesheuvel en Siebelink), het ont
vluchten van die achtergrond (Truffaut, Marquez, Vargas Llosa), om
uit te komen bij twee Nederlanders die veel in het buitenland
wonen, de etser Sjoerd Bakker en de schrijver F.C. Terborgh.
In het begin van die jaren tachtig ging Jan Brokken ook daadwer
kelijk literair aan de slag en in 1984 verscheen De Provincie. Deze
roman werd lovend ontvangen en later verfilmd. Het is een psycho
logische thriller, waarin de hoofdpersoon wordt geconfronteerd met
een moord in het dorp waar hij opgroeide. Hij is daar inmiddels een
buitenstaander geworden en slechts geleidelijk achterhaalt hij de
oorzaak van de moord, die in het verleden ligt. Het leidt hem tot zijn
eigen wortels en die kunnen als autobiografisch worden beschouwd:
het verhaal speelt zich af in de streek waar Brokken opgroeide, de
vader van de hoofdpersoon is predikant. Ook hier kunnen we
spreken over een reisverhaal: de reis terug naar het verleden, het
gebied waar Brokken opgroeide.
In 1986 verscheen De zee van vroeger, het eerste boek dat ik van
Brokken las en dat mij aan zijn werk verslaafde. Een bundel sterk
samenhangende verhalen die is te lezen als een roman, het portret
van zijn moeder, waarin de nu feitelijke reizen van de auteur zelf
dynamisch zijn verweven met zijn persoonlijke ontwikkeling. Al die
reizen worden daarmee tot één enkele reis, waarin de auteur naar
zijn eigen herkomst speurt, tot voorbij de grens van zijn geboorte:
het Indonesië waar hij zou zijn verwekt, het Rusland van zijn moe
der, China waar hij naartoe vlucht wanneer zijn moeder is overleden
en 'Het laatste oordeel' dat de Hollandse polder over zijn ouders velt.
Een prachtig boek dat in 1988 met de Lucy B. en C.W. van der
Hoogt-prijs werd bekroond. In 1986 koos Jan Brokken definitief voor
de literatuur, al grijpt zijn uitgever De Arbeiderspers in 1988 nog
eens terug naar zijn journalistieke verleden door een bundel inter
views met musici uit te brengen Met Musici). Deze keuze voor de
literatuur werd misschien niet eens zozeer door het succes van zijn
boeken ingegeven, als wel door de persoonlijke omstandigheden die
Brokken naar Burkina Faso brachten. In Zaza en de president (1988)
is de hoofdpersoon daar op zoek naar zijn vriendin, die er een tijde
lijke baan heeft in het kader van een ontwikkelingsproject maar
onder onduidelijke omstandigheden is verdwenen. Opnieuw is de
24
