Vertelkunst
Cats schreef tot omstreeks 1623 Zeeuws en dat heeft meegeholpen
aan zijn immense populariteit. Dat Zeeuwse element vind je vooral
in zijn oudste werk. De Sinn'- en Minnebeelden zijn opgedragen aan
'de Zeeusche jonck-vrouwen' en het 'Houwelyck, over Middelburg,
Arnemuiden en Zierikzee', noemde Cats zelf uitdrukkelijk een
'Zeeusch ghedicht'. In die tijd was het volstrekt normaal om ver
telkunst of literatuur te bedrijven in een dialect. Dat gebeurde niet
alleen in Zeeland, maar overal in Europa. Tegenwoordig lijkt het in
de literatuur of de streektalen niet meer te bestaan, of je moet in
hoeken van Friesland gaan zoeken, in Twente of in Limburg. Het is
in elk geval zo bijzonder dat er apart melding wordt gemaakt van
nieuwe producties.
Buiten het conservatieve comfort van de letterkunde gebeurt er van
alles met het dialect. Ook in Zeeland. Middelburg staat zelfs op stel
ten omdat het provinciebestuur vindt dat het Zeeuws officieel er
kend moet worden in Europa. Zeeland loopt daarmee in de pas met
heel veel andere Europese regio's. Zelfs in Frankrijk, het bolwerk van
taalkundig centralisme, herleeft de waardering voor het Bretons, het
Occitaans en al de andere streektalen daar. 'Als wij in eigen huis
geen aandacht hebben voor de veeltaligheid, hoe kunnen we dan
internationaal het toneel opkomen voor de pluriformiteit?' vroeg de
Franse premier Jospin vorig jaar. Het is een ontwikkeling. Overal
heerst een nieuwe liefde voor de streektalen. Taalkundigen reppen
van een 'dialectrenaissance'. En het gaat snel. Mede door de op
komst van de regionale en lokale radio en televisie. Het dialect is
decennialang in de versukkeling geweest als taal van de paria's, maar
nu alles in beweging is, is het in het Zeeuwse zelfs een trend aan het
worden om in sherryachtige gezelschappen het woord 'neukedeu-
nen' te laten vallen en er dan aan toe te voegen dat dit Zeeuws
is voor rare dingen of zonderlinge kuren. En ha, ha, wat vindt het
gezelschap dat leuk. Chique dames met opgetrokken neusjes pape
gaaien het woord verder. En iedereen durft schuin te praten want
neuken betekent toch gewoon stompen of vallen in het Zeeuws?
Fuck the bastards.
In de taalkunde wordt het dialect tegenover de standaardtaal gezet
als natuur tegenover cultuur, als oertaal tegenover een glad gepolijst
beschavingsproduct, schreef Marc van Oostendorp in een essay voor
9
