toe deze kunnen aanzetten. Liefde, genialiteit, talent - zelfs smart -
al deze verheven zaken worden door de ironie belaagd."
De wereld teruggebracht tot de overzichtelijke proporties van het
toneel. Ironie is nu juist hèt middel tegen zo'n bewustzijnsvernau
wing, het middel ook om het effect van machtsvertoon in rook op
te laten gaan; en het beproefde medicijn dat de romantist behoedt
voor de verdwazing van Goethe's prins uit Der Triumph der Empfind-
samkeit.
Dus het vuur van geestdrift en verbeelding aanwakkeren? Zeker,
maar tegelijk zorgen dat je je gat niet brandt aan de letterlijkheid.
'Romantiek' is niet gevaarlijk, de loden letterlijkheid dodelijk.
1 A.C. Zijderveld, 'De gesluierde werkelijkheid. Over Romantiek in kunst,
politiek en religie', in: De Romantiek in Zeeland (Middelburg 1996), 1 -9.
2 Ik heb hier veel baat gehad van Mare Holthof, 'De metamorfosen van deze
tijd', De Witte Raaf nr. 58, 1995, 16.
3 M. van Amerongen, 'Brabantse modder', Hollands Maandblad nr. 8/9, 1997,
46-47.
4 De tot een derde van de oorspronkelijke omvang gesnoeide Nederlandse
editie is Over Duitsland. Een journalistieke reis, 1803-1808 (red. N. van
Maaren; Amsterdam/Antwerpen 1993).
5 Vgl. hiervoor mijn bijdrage 'Opium voor de enkelingen', Hollands Maandblad
1993 nr. 3, 3-7.
15
