uniek te noemen in een streng werkprogramma dat hij zich heeft
opgelegd tot het jaar 2045. Beide kunstenaars waren dit jaar te zien
in het Museum van het Boek in Den Haag. Anderzijds richt het
museum zich met evenveel liefde op de imposante werken van de
internationaal befaamde Robert Schwartz die met zijn klassieke ver
haal van Hölderlins Empedokles (1993) en de Die Offenbarung St.
Johannis (1994) inhoud en vorm weet te combineren tot een druk
technisch fenomeen van allure. De werken behoren tot de hoogte
punten van de museale collectie.
Daarmee is, hoe beknopt ook, een indruk gegeven van het gevari
eerde aanbod van kunstenaarsboeken De hiervoor gedefinieerde
hoofdstromingen blijven daarin herkenbaar, al wordt elk zelfstandig
kunstwerk gekenmerkt door eigen sfeer en karakter.
Johan Deumens heeft getracht de diverse uitingen in uiteenlopende
categorieën onder te brengen om zo tot een indeling te komen.
Soms manifesteert het kunstenaarsboek zich volgens hem uitslui
tend als tekst. Woorden worden dan tot beeld. Dan weer overheerst
het samenspel van tekst en beeld of overheerst het handschrift. Het
meest spectaculair zijn ongetwijfeld de manipuleerbare en monu
mentale boeken. Daarnaast overheersen de weerkerende thema
tische boeken over reizen en verzamelen, zoals bij de sympathieke
boekkunstenaar Frans Baake.
Als ik iets zal missen na mijn afscheid als museumdirecteur is dat
wel het directe contact met dit deel van de collectie en mijn vriend
schapsbanden met de vele kunstenaars die het boek als kunstwerk
willen beschouwen. Ik ben voorgoed voor hen gevallen of zij nu
meer naar de traditie van de westerse boekgeschiedenis neigen of op
zoek blijven naar het experiment.
Hoe belangrijk de boodschap ook mag zijn: soms gaat de vorm bo
ven de inhoud.
40
