Slot
Als kind van zijn tijd is het de taak van de kunstenaar om (positieve
en negatieve) kritiek te leveren op de multimedia en de telematica.
Want de producenten en verkopers kunnen zich deze luxe niet ver
oorloven. Zal de revolutie van de digitalisering geen regressie bete
kenen op communicatief vlak en de enkeling nog meer vereenza
men dan reeds het geval is? Zal de telematica niet enkel uit zijn op
nog meer consumptie? Zal het digitale speelgoed de westerse mens
gelukkiger maken als er nog meer reclame op het beeldscherm ver
schijnt dan reeds het geval is. Na de oprukkende fastfood hambur
gertenten, komen de fastfood 'Brains'? De networker dient op zijn
hoede te zijn en een kritische benadering is meer dan gewenst. Wat
de e-mail en de utilitaristische ideologie van de software betreft: de
programma's zijn 'mind-bullets' van de programmeurs. Het is goed
dat kunstenaars voor hun artistieke en communicatieve doelen,
computerprogramma's, telematica en multimedia gebruiken en mis
bruiken.
Maar misschien loopt het allemaal niet zo'n onheilspellende vaart
in de Eerste Wereld en moeten we de toekomst positief benaderen,
waarbij de transformatie van 'snail' of (physical) 'P'-Mail-Art in E-
Mail-Art en/of multimedia Mail-Art (via modem, ISDN, BBS, Fido-
Net, CompuServe, Internet enz.) voorlopig geen bedreiging vormt,
maar enkel het bestaande postale Mail-Art Network zal uitbreiden
met recente technologische faciliteiten?
Vanuit kunsthistorisch standpunt is de beschrijving en verklaring
van het fenomeen Mail-Art een moeilijke opdracht. Mail-Art is geen
duidelijk omkaderde kunstrichting. Er zijn geen logistieke manifes
ten of artistieke normen. Er is geen afgelijnde esthetica van de com
municatie. Met andere woorden, de criticus kan Mail-Art niet ter
verantwoording roepen. Dit is een hinderpaal voor de waardebepa
ling, maar niet voor de werking van de communicatie. Mail-Art is in
de 20ste eeuw niet alleen de kunststroming met het grootst aantal
participerende kunstenaars. Het is ook een controversiële en (zich
zelf) contesterende beweging, waarin er dagelijks nieuwe ideeën op
borrelen. In Mail-Art is er wel een einde voor de kunstenaar, als hij
ermee stopt of sterft. Maar Mail-Art zelf kent geen einde. Het is in
derdaad een 'Eternal Network', zeker met het uitzicht op de cyber
space.
27
