ballen dan ik deed kon al bijna niet. Dus ik geloof dat aan dit
probleem, zoals aan elk probleem, twee kanten zitten. Gelukkig is
het een probleem dat wij niet hebben op te lossen, want wat er
met ons gebeurt in de wereld, daar ligt geen vergadering of besluit
onzerzijds aan ten grondslag. (Mensen mogen alleen vergaderen
over dingen die toch niet anders kunnen, of waarvan al duidelijk is
dat ze anders gaan worden.) Misschien heb je - voor het overgrote
deel geleid door impulsen uit ons niet bekende gebieden van de
geest - op een of andere manier een aandeel in de omstandigheden
van je geboorte, maar verder lijkt alles willekeurig te gebeuren en
wie, zoals ik, redenen heeft om aan te nemen dat die willekeur ook
niet grenzeloos is, die moet toch met lede ogen toegeven dat de
eventuele ordening buiten jou omgaat. Om mijn kindersex-verhaal
te voltooien: Suzie en ik werden wegens onzedelijke handelingen
van de kleuterschool gestuurd.
Ik ben blij dat ik wat sex betreft minder schaamte kende dan som
mige anderen: dat ik nooit zo'n broeierige of stiekeme figuur ben
geworden, niet zelden de beste en de braafste van de klas, waarvan
je denkt dat hij, hoewel altijd bereid leuke meisjes voor te zeggen,
niet eens het verschil tussen man en vrouw precies weet (en al
helemaal niet tussen man en man) maar dan, plotseling, tot dood
schrik van zo'n meisje, begint Bollebof zich met duizend handen
tegelijk aan haar te vergrijpen, geen maat kennende, door het dolle
heen. Terwijl ik gewoon met dat meisje deed waar we zin in had
den. Die comedie was helemaal niet nodig. Maar voor hem natuur
lijk wel, hij vond dat erotische gevoel iets onbetamelijks. Laat ons
hopen dat hij straks, als hij ooit minister wordt, niet in dezelfde
fout vervalt. Of laat ons eigenlijk hopen van wel, wat kan mij het
ook verdommen.
B.: Voor regelrechte herinneringen aan de oorlog ben je vermoe
delijk net iets te jong.
V.: Ik moet één van de jongste collaborateurs zijn geweest. Hitier
had naar de Nederlanders, die hij als een even edel en raszuiver
volk beschouwde als het Duitse en bewoners van een ideale provin
cie met Europoort avant la lettre, natuurlijk niet de meedogenloze
krijgers gestuurd die Polen en Rusland afbeulden. De tactiek was:
vriendelijk zijn, dan voelen ze zich op den duur vanzelf wel bij ons
thuis. En het is spijtig om te moeten constateren, maar die strategie
heeft wel gewerkt. Nederland heeft zich tijdens de bezetting gedra-
23
