Dorpsgezicht met reigers? jan |.B. Kuipers 1. Wie niet geplaagd wil worden door de onmacht van de herinne ring, gelieve zo vroeg mogelijk uit zijn geboorteplaats te vertrekken: op tweejarige leeftijd bijvoorbeeld, zoals Wim Hessels. Heimatgevoe- lens blijven dan achterwege, bij gebrek aan ook maar het geringste residu in het geheugen. Zonder de last van verworteling, bloed en bodemspoor kan men zich richten op een lichter, irreëler en daarom bestendiger thuis. De achterblijvers, met de hardnekkige modder van bekende dreven aan hun zolen, of zij die pas later vertrokken, kunnen van zulke etherische bestemmingen alleen dromen. Zaamslag? De eerste tien jaar van mijn leven woonde ik er in de Zaagstraat nummer 1, pal naast de gereformeerde kerk; dit blok van angst werd weliswaar op gezette tijd doorruist van orgelklank, maar ik hoorde 's zondags in het niet langer droomstille dal van onze tuin vooral de dondergalm van dominee De Boer. Een forse man naar verluidt, maar voor zijn gestalte schuift zich in mijn herinne ring steeds het al even omvangrijke postuur van een Middelburgse onderwijzer uit de vroege jaren zestig, bij wie ik niet eens in de klas heb gezeten. Misschien heb ik dominee De Boer wel nooit in leven den lijve aanschouwd, alleen zijn stem op predikvolume vernomen in die hoge krocht naast onze tuin; een onzichtbare vermaner is hij dan gebleven, een stem zonder lichaam, kortom iemand die veel weg had van God Zelf. In 1979 woonde ik plots weer aan gene zijde van de Schelde, in Temeuzen. Meermalen stapte ik daar op de fiets om te gaan zien wat zich in Zaamslagse hoeken nog aan oude schimmen ophield. Het resultaat was mager; die korte expedities zijn inmiddels zelf deel geworden van het nevelrijk dat ze moesten openbreken, maar waarvan ik de poorten niet kon onderscheiden wegens een over maat aan licht - want er was natuurlijk geen denken aan dat ik bij nacht en ontij helemaal naar Zaamslag zou fietsen, op jacht naar iets wat je zelfs bij daglicht niet kon onderscheiden. Ver na zons ondergang bezocht ik het dorp liever met mijn broer, in zijn auto. Vroeg in de middag waren we dan vertrokken op een lange excursie naar nergens, een bestemming alleen te bereiken via een onnavolg bare keten van binnenwegen en uitspanninkjes in een hoofdzake- 27

Tijdschriftenbank Zeeland

Ballustrada | 1996 | | pagina 29