zouden zijn gepleegd en de strijd bij Kornwerderzand om er enkele te
noemen).
Dan nog wat over het boek van Van der Ham zelf. Het heeft m.i. weinig
zin om Zeeland 1940-1945, deel 2, hier en détail te bespreken. We
beperken ons daarom tot de grote lijn. Het boek is goed en overzichtelijk
opgebouwd en omvat vijf delen, te weten: 1. Bezette provincie -
verdeelde provincie; 2. Verzwaarde lasten: Zeeland verder versterkt;
3. Op weg naar het einde; 4. De geallieerde opmars; 5. Na de bevrijding.
Deze delen bestaan elk weer uit meerdere hoofdstukken, die op hun
beurt weer in paragrafen zijn onderverdeeld. De tekst is over het
algemeen duidelijk en helder. Over de schrijftrant van de auteur kan
men van mening verschillen, zo beeldend en meeslepend als zijn
voorganger De Bree schrijft Van der Ham zeker niet (hoewel een
recensent in het ZT 1990, 2, 74, spreekt van 'een uitstekend leesbare
dissertatie met een breed overzicht van de gebeurtenissen in Zeeland
tijdens de Tweede Wereldoorlog'). Het gepresenteerde materiaal is niet
overal evenwichtig; over de onderbelichting van het militaire aspect
spraken we hierboven reeds. De illustraties zijn over het algemeen, op
enkele missers in de onderschriften na (bv. pp. 190 en 239), ter zake
doende en goed gekozen. Het laatste gedeelte van het boek is naar mijn
smaak het zwakste. Ik vind het boek zelfs wat 'onaf', want een goede
samenvatting en conclusie ontbreken hier helaas.
Het geheel overziende is mijn eindconclusie een positieve. Hoewel er
zeker voldoende stof voor detailstudies blijft is het overzichtsverhaal van
de provincie tijdens de Tweede Wereldoorlog nu toch wel verteld. Naast
de driedelige Encyclopedie is Zeeland een nieuw standaardwerk rijker.
L.W. de Bree, Zeeland 1940-1945, dl. 1 (Middelburg 1979), ISBN 90 70027 658;
Gijs van der Ham, Zeeland 1940-1945, dl. 2 (Zwolle 1990), ISBN 90-6630-216-X
(geb.) en 90-6630-217-8 (ing.).
Dit landschap heeft kwaad gedaan. Ik kan de legers vermoeden.
ARMANDO, Dagboek van een dader
Niet schieten, hier staat een mens!
JAROSLAV HASEK, De lotgevallen van de brave soldaat Svejk
25
