DE MECHANISATIE VAN HET ZEEUWSE
MUNTBEDRIJF IN 1671
doordrs. H.W. Jacobi
VOORWOORD
Inde tentoonstelling 'Munt van Zeeland 1580-1980', ter herdenking van
de oprichting van de Zeeuwse munt te Middelburg in 1580, kreeg een
serie tekeningen van muntapparatuur uit 1671 een belangrijke plaats.
Aan de hand van deze tekeningen, geleverd door de Middelburgse
schilder Daniël de Blieck, zijn in 1671 machines gebouwd voor het
mechanisch vervaardigen van munten in de Zeeuwse munt te Middel
burg.
De tekeningen waren al bekend in de numismatische wereld en ook
gedeeltelijk gepubliceerd1. Van het vrij complete archiefmateriaal met
betrekking tot dit onderwerp werd daarbij echter geen gebruik ge
maakt. De expositie maakte duidelijk hoezeer dit unieke materiaal - de
tekeningen in samenhang met de archiefstukken - een eigen publicatie
verdiende. Met het navolgende artikel wil ik deze lacune in de ge
schiedschrijving van de Zeeuwse munt en de Nederlandse numismatiek
opvullen.
INLEIDING
DE OPKOMST VAN DE MECHANISCHE M U N T V E R V A A R DI C I N G IN EUROPA
De mechanisering van de Zeeuwse munt vindt zijn begin in de vergade
ring van de Staten van Zeeland op 20 februari 1671Het is bij de Staten
namelijk bekend geworden dat Holland besloten heeft machines te
laten vervaardigen om haar munten voortaan op een schroefpers te
maken en niet meer met de hand te slaan. Dit zou de concurrentie
positie van de Zeeuwse munt nadelig kunnen beïnvloeden. De Staten
nemen dan ook het besluit om het Hollandse voorbeeld na te volgen:
zelf apparatuur te laten vervaardigen en de muntslag met de hamer te
beëindigen.
In de tijd van de Republiek kende ons land meerdere munthuizen: naast
de acht provinciale munthuizen bestonden er ook diverse stedelijke
Munten. De muntmeester van ieder munthuis was een particulier
ondernemer, die in concurrentie met de andere munthuizen zoveel
mogelijk probeerde te produceren. Terwijl de provinciale of stedelijke
overheid bepaalde welke muntsoorten geslagen mochten worden, was
de muntmeester voor de grootte van zijn produktie geheel afhankelijk
van handelaren die opdracht gaven een hoeveelheid munten te slaan en
150