Betekenis en doorontwikkeling
Afbeelding
De Lourdesgrot bij
de H. Blasiuskerk in
Heinkenszand foto
David Koren.
landschap versterkt kunnen worden, of misschien
beter: de erosie ervan tegengegaan kunnen
worden. Zo zou in verschi^ende gekrompen
dorpen de pLek van de kerk weer gevisuaLiseerd
kunnen worden. Ook zouden er routes gemaakt
kunnen worden tussen de circa dertig Zeeuwse
bedevaartsplaatsen, bijvoorbeeld in de gemeente
Hulst waar er al elf te vinden zijn. Daarnaast
zouden de vele kerkenpaden weer hersteld
kunnen worden, zodat de toegankelijkheid voor
wandelaars wordt vergroot. Veel andere plekken
in het landschap zijn vaak nog verborgen, zoals
schuilboerderijen en het genoemde Mariaputje.
Een enkele schuilkerk, zoals in Zuiddorpe, vormt
nog een ruïne die bijna op instorten staat en zou
weer hersteld kunnen worden. Maar ook in de
Zeeuwse steden Liggen er nog kansen, zoaLs in
MiddeLburg waar de contouren van de oude
Sint-Pieterskathedraal in het straatbeeld zichtbaar
gemaakt zouden kunnen worden. De exacte
ligging is door archeologische opgravingen
immers bekend. Kortom: er zijn kansen te over
om de reLigieuze sporen in het Landschap te
benutten en daarmee de beLeving van het
landschap te versterken.
David Koren
belangrijke landschappelijke waarde door het
gebruik van rotsen, bepLanting en soms ook water.
De Heilige Maagd wees immers met haar vinger
naar de rots (in Lourdes) waardoor er een bron
ontstond. Hierdoor kon Bernadette, het veertien
jarige herdersmeisje die Maria voor het eerst
waarnam, zich wassen en ervan drinken, zoaLs
het de Heilige Maagd had behaagd. Ook op andere
pLaatsen werden processieparken ingericht waarin
het Leven van Maria centraaL stond, zoaLs in het
Mariapark van de kapel ter Eecken in KapeUebrug
(1935). In Heikant ontstond er - een jaar eerder -
een processiepark waarin het leven van de Heilige
Theresia (Theresia van Lisieux) centraal staat.
Weg- of veldkruisen zijn andere opvarende
landschapselementen, die vooral in de rooms-
kathoüeke delen van Nederland voorkomen,
in Zeeland dus vooral in Zeeuws-Vlaanderen.
Kruisen kunnen om uiteenlopende redenen zijn
opgericht: om gewassen te beschermen tegen
natuurrampen, ter herinnerring aan een
overledene. De nieuwste vertaling van dit
fenomeen zijn overigens de gedenktekens
die her en der in het landschap opduiken ter ere
van overLedenen door verkeersongeLukken, maar
deze hebben niet primair een reLigieuze insteek.
Hoewel niet iedereen religie een warm hart
toedraagt, schuiLt de kracht van het reLigieuze
Landschap in het verbinden, in het bieden van
een vertrouwde, herkenbare, en daarmee prettige
leefomgeving. Bovendien dragen de genoemde
sporen bij aan de gelaagdheid van het landschap,
waardoor het extra betekenis krijgt en
interessanter wordt voor zoweL bewoners aLs
bezoekers. Op veeL pLaatsen zou het reLigieuze
Bronnen
- S. Barends et al (1997). Over hagelkruisen, banpalen en
pestbosjes. Uitgeverij Matrijs.
- J. Geerse (2008). Zeven X Zeven. Verhalen bij religieus erfgoed.
SCEZ.
- W Meulenkamp P. de Nijs (1998). Buiten de kerk.
Processieparken, Lourdesgrotten en Calvariebergen in
Nederland en België. Uitgeverij Aspect.
- www.zeeuwseankers.nl/verhaal/verdronken-devotie-van-
hinkelenoord
- www.zeeuwseankers.nl/verhaal/sacramentsprocessie-
kwadendamme
- www.meertens.knaw.nl/bedevaart/
- www.staatspareltjes.nl/index.php/zeeland-van-axel-tot-
zijpe/37-gemeente-terneuzen/366-zuiddorpe-is-van-marie-
cecile-en-joos
- http://vrouweputje.nl/
8
ZEEUWS ERFGOED
nr. 4 2021
