il :!i JiJi i' b b. ,'J 11
Haarlemse rederijkers voor de Sint Bavo kerk, Historiserende voorstelling van De Rederijkers anno 1500, met op de achtergrond de Grote Kerk en
Klokhuis te Haarlem. Litho van A. Wouters naar W.P. Hoevenaar, negentiende eeuw, collectie Noord-Hollands Archief.
UITGELICHT
De rederijkerskamers stammen uit
de vijftiende eeuw. WaarschijnLijk
ontstonden ze in Vlaanderen onder
Franse invloed, en zijn ze van daaruit in
Zeeland terechtgekomen. Via Zeeland
kunnen de kamers in HoLLand zijn
beland. In Zeeland hadden veel steden
en dorpen een rederijkerskamer. ALs
er een aantaL geschooLde mensen in
een pLaats woonde kon een kamer
opgericht worden. Meestal bestond
de rederijkerskamer uit een kleine
groep personen uit de boven- en
middenklasse. Armen werden
uitgesloten doordat het lidmaatschap
financiële verplichtingen meebracht en
daarnaast werd streng op de reputatie
en sociaLe vaardigheden van de Leden
geLet. De rederijkers presenteerden zich
aLs een Literaire eLite en zij zagen het aLs
een beLangrijke taak Gods Woord te
verspreiden via Liederen en toneeL.
Ze hekeLden misstanden op eLk gebied
maar vooraL kerkeLijke misbruiken
werden onder vuur genomen.
Het Lidmaatschap van een rederijkers
kamer werkte aLs een netwerk om
hoger op de sociaLe Ladder te kLimmen,
en men kon zo zeLfs doordringen tot
LokaLe of regionaLe bestuursfuncties.
Het bestuur van een kamer werd
geLeid door een deken. Er waren
actieve Leden - aangesproken aLs
broeders - en gasten die Liefhebbers
werden genoemd. WekeLijks kwamen
de rederijkers bij eLkaar in besLoten
bijeenkomsten, die in ZeeLand 'de coLve'
heetten.
SchooLmeesters hadden vaak een
Leidende roL, zij konden de Leden Leren
schrijven, spreken, converseren en
discussiëren. Jonge Leden uit een
eenvoudig miLieu konden zich zo de
cuLtuur van de eLite eigen maken.
De echte rederijkers zagen hun kamer
zeker niet aLs een gezeLLigheidsvereni
ging: zij droegen cuLtureeL erfgoed over
en wiLden Gods woord verspreiden via
zang en toneeL. Tijdens de Reformatie
speeLden ze een beLangrijke roL, omdat
hun toneeLstukken kritiek op de
Rooms-KathoLieke Leer bevatten.
De oprechte rederijker werd door een
kLeine groep CaLvinisten nogaL eens
afgezet tegen de feestende en te veeL
drinkende rederijker; dat Laatste werd
niet aLs gezond gedrag gezien.
In Arneklanken beschrijft Gertrude
van de Ketterij in het artikel
'De rederijkerscultuur in Arnemuiden'
wat de taak was van de rederijkers,
wie er lid waren van een rederijkers
kamer en wat we weten over het
ontstaan van de Arnemuidse
rederijkerskamer.
nr. 4 2021
ZEEUWS ERFGOED
29
