Verhaallijnen
In het Schelde-estuarium ontmoeten rivier en zee elkaar.
Het unieke gebied, dat heel Zeeland en delen van West
Brabant en Vlaanderen beslaat, herbergt talloze plekken
die in geologisch of cultuurhistorisch opzicht van belang
zijn en daarover een verhaal vertellen. Om de beleving van
het gebied te versterken zijn zes verhaallijnen ontwikkeld.
UNESCO-status
Zes verhaallijnen
Afbeelding
Kapelse Moer Geopark Schelde
Delta, foto Marcelle Davidse.
De Nederlandse provincies Zeeland
en Noord-Brabant en de Belgische
provincies Oost-Vlaanderen, Antwerpen
en West-Vlaanderen hebben de
handen ineengeslagen om voor het
Schelde-estuarium de status van
UNESCO Global Geopark te verwerven.
Erkenning als UNESCO Global Geopark
wil zeggen dat een gebied door het
geologisch erfgoed, de cultuurhistorie
en de natuur van internationale
betekenis wordt geacht.
De vele verhalen over geologie,
landschap en erfgoed in het Schelde-
estuarium maken duidelijk hoe in deze
overgangszone tussen rivier en zee
natuurlijke processen en cultuurhistorie
met elkaar verweven zijn.
Klimaatveranderingen en zeespiegel
stijgingen hebben er grote invloed
gehad en omgekeerd heeft ook de
wijze waarop de mens het gebied
bewoonde en bewerkte zijn sporen
nagelaten. Door het samenspel van
het getij, de natuur en de mensen die
er leven, is het Schelde-estuarium al
vele duizenden jaren voortdurend in
beweging.
Hoe zorg je ervoor dat inwoners en
bezoekers die dit veelzijdige gebied
willen ontdekken de samenhangende
ontwikkelingen en het eigen karakter
van het Schelde-estuarium opmerken?
Hoe zorg je ervoor dat alle verhalen
over vijf provincie- en twee lands
grenzen heen met elkaar verbonden
zijn? Daarvoor is een overkoepelend
kader van zes verhaallijnen ontwikkeld.
Ze volgen in het kort hierna.
Tussen oerland en mensenhand
Het Schelde-estuarium is een landschap
vol contrasten. Het werd gevormd in
een samenspel van bodem, wind, water
en getij. Enkele duizenden jaren
geleden begon ook de mens er zijn
stempel op te drukken. Zo ontstond
een veelzijdig gebied vol overgangen:
tussen water en land, laag en hoog,
klei en zand, zout en zoet.
Leven met het water
Strijden of meebewegen: de omgang
met het water vereiste door de eeuwen
heen een grote daadkracht en onder
nemingszin. Tegelijkertijd waren de
bewoners van het Schelde-estuarium
zelf mede de oorzaak van rampen.
Klimaatveranderingen vragen in de
huidige tijd opnieuw om toekomst-
bestendige oplossingen.
Bestaan en werken
De bewoners van het gebied verwier
ven zich een bestaan op de vruchtbare
klei- en de armere zandgronden. Zelfs
de meest marginale gronden zette
de mens zoveel mogelijk naar zijn hand.
Hoeves en dorpen werden vorm
gegeven naar streekgebruik, bodem-
gebruik en soort ontginningen.
Poort naar de wereld
Het Schelde-estuarium is een gebied
van verbindingen. De water- en land
wegen vormden de levensaders van
het gebied. Langs dit fijn vertakte
stelsel werd handel gedreven en
bereikten migranten deze contreien.
De contacten met andere gebieden,
zelfs tot ver overzee, hadden grote
invloed op het culturele leven.
Bestreden gebied
De strategische ligging van het
Schelde-estuarium heeft zijn sporen
nagelaten. Het gebied werd menigmaal
zwaar bevochten. Voor de verdediging
nr. 4 2021
ZEEUWS ERFGOED
25
