Persoonlijke uitrusting
Metaalanalyse
Friso-Anglo-Scandinavisch
Afbeeldingen vlnr
Hanger met dubbele
dierenkop collectie
Koninklijk Zeeuwsch
Genootschap der
Wetensch appen
0032-068, foto KZGW.
Riemtongbeslag met
dubbele dierenkop
collectie Koninkljk
Zeeuwsch Genootschap
der Wetenschappen
0032-80-C.5.356, fotc
KZGW.
Ruitvormige riem-
verbinding collectie
Koninklijk Zeeuwsch
Genootschap der
Wetenschappen 0032-
86-C.5.340, foto KZGW.
voor het maken van brons of zink voor messing
(aLdan niet met een hoeveeLheid Lood, soms
toegevoegd om het gieten te verbeteren) - kan
van archeoLogisch beLang zijn.
Gedacht wordt dat de paardenuitrusting in AngLo-
Scandinavische stijL, waar deze besLagstukken op
Lijken, voortkomt uit de Ringerike- of Urnes-stijL,
die te dateren is in de Late Vikingtijd, de eLfde
eeuw. De WaLcherse besLagstukken vertonen
een nauwe stiListische reLatie met dit paardentuig,
maar de vondstcontext oppert een datering in de
negende eeuw. Die datering komt overeen met
een kLein aantaL sterk vergeLijkbare objecten uit
NorfoLk (EngeLand) en VLaanderen. Het WaLcherse
besLag is daarom hoogstwaarschijnlijk een aparte
typoLogische groep, die stiListisch en qua samen
steLLing gereLateerd is aan de AngLo-Scandinavische
paardenuitrusting uit de tiende en eLfde eeuw.
Nader onderzoek bracht ook aan het Licht dat de
WaLcherse besLagstukken veeL kLeiner zijn dan die
van het AngLo-Scandinavische paardentuig. Om
die reden behoren ze veeLeer tot een persoonLijke
uitrusting dan tot de aankLeding van een paard.
Het is immers erg onwaarschijnlijk dat deze kLeine
besLagstukken sterk genoeg waren om de
krachten van reguLier ruitergebruik te weerstaan.
Verder zijn deze objecten vooraL gevonden in en
rond contexten van nederzettingen en grafveLden
op het strand, een vanzelfsprekende associatie
met de mensen die daar Leefden en stierven.
Uitrusting van zoweL paard aLs ruiter, aLs deze al
samen op WaLcheren bestond, zou in dezeLfde stijl
versierd geweest kunnen zijn.
AnaLyse van de functie van AngLo-Scandinavisch
besLag van stijgbeugeLriemen bood een
voorLopige reconstructie van het gebruik van
de WaLcherse besLagstukken. In de eerste pLaats
zouden ze gezien moeten worden aLs functioneLe
of decoratieve bevestigingen aan Leren riemen.
Maar zoaLs aL gezegd eerder in gebruik van
persoonLijke uitrusting dan voor paarden.
De pXRF-anaLyse toonde dat het besLag consistent
was vervaardigd in een messingLegering,
vergeLijkbaar met de Legering van de Latere AngLo-
Scandinavische ruiteruitrusting. Dit verondersteLt
dat de keuze van Legering tot een bepaaLde mate
was gecontroLeerd, over een Lange periode.
Overwegende dat de gebruikte symboLiek van
de decoratie eerder van 'heidense' dan van
christeLijke oorsprong was, kunnen we daarmee
verondersteLLen dat deze stukken geproduceerd
zijn in een productiecentrum van een grotere
nederzetting die onder een tenminste kerkneutraaL
bestuur stond: mogeLijk eerder Scandinavisch of
Fries dan Frankisch. De vergeLeken bij andere
gebieden reLatief grote hoeveeLheid vondsten op
WaLcheren suggereert verder dat dit waarschijn Lijk
een LokaLe productie is geweest.
HoeweL er onzekerheden bLijven betreffende de
exacte dateringen, verondersteLLen de herkende
stijLen dat er nauwe reLaties bestonden tussen
de zuideLijke Noordzee en de Friese, AngLo-
Scandinavische en VikingwereLd van de negende
tot de eLfde eeuw. Het feit dat we geLijke besLag
stukken vinden in VLaanderen, centraaL Frisia en
het oosten van EngeLand iLLustreert dit. ALs we
aannemen dat de besLagstukken LokaaL zijn
geproduceerd, dan zouden we weLLicht enige
LokaLe variatie in samensteLLing en type kunnen
verwachten, hetgeen in de toekomst getest kan
worden. ALs juist dit besLag in WaLcheren - in Frisia
dus - is vervaardigd, dan is het beter om ze te
beschrijven aLs een Friso-AngLo-Scandinavische
groep besLagstukken. We mogen dus voorzichtig
de mogeLijkheid opperen dat deze besLagstukken
geLieerd zijn aan een LokaLe groep mensen die in
een nauwe reLatie stonden met Scandinavische
en Friese bevoLkingsgroepen. Misschien was die
LokaLe groep geLieerd aan Deense krijgsheren en
hun gevoLg (of zeLfs hun opvoLgers), een muLti-
etnische groep die zich tijdeLijk in Frisia vestigde
nr. 2 2020
ZEEUWS ERFGOED
13
