Coronavirus
vraaqt om
gezond verstand
ook in Nederland I
Gestileerde gietijzeren palen
Afbeelding links
Beeld uit Nieuw-Namen.
Hoewel Nederlanders
tijdens de coronacrisis
niet naar België
mochten, kwamen er
wel veel Belgen naar
Nederland, maar niet
altijd tot bljdschap van
de lokale autoriteiten.
Afbeelding rechts
Behalve de gietijzeren
grenspalen zijn er in
1843 ook arduinen
(hardstenen)
palenof 'grensstenen'
geplaatst. Deze dienen
met name om een knik
in de landsgrens aan te
geven. Deze grenssteen
bevindt zich in de
bossen ten zuiden
van Sint Janssteen.
melding maakt van plaatsing, levering, vervoer,
nummering en administratieve beslommeringen
betreffende deze grenspalen. Tevens werd bij
bovengenoemde overeenkomst het 'Beschrijvend
Proces Verbaal' opgemaakt, een tekst waarin
de gehele grens tussen Nederland en België van
paal tot paal wordt beschreven. Ook wordt hierin
gesproken over specifieke kwesties, zoals de
complexe grenssituatie bij Baarle-Hertog/Baarle-
Nassau en de vrije scheepvaart op het Zwin.
De Nederlandse zuidgrens telt maar liefst 365
gietijzeren grenspalen die de in 1842 vastgelegde
internationale grens met België markeren. De
nummering van de palen is uniek en loopt vanaf
nummer 1 bij het Drielandenpunt in Vaals tot en
met nummer 369 bij de monding van het Zwin in
Zeeuws-Vlaanderen. In 1869 besloten Nederland
en België een aanvullende overeenkomst omtrent
de grensafscheiding van het Zwin. Door de steeds
toenemende verzanding was het midden van de
waterweg, de oorspronkelijke grens, niet goed
meer zichtbaar. Hierdoor werden er dit jaar een
aantal grenspalen verplaatst en werden vier
nieuwe grenspalen toegevoegd met de nummers
366, 367, 368 en 369. Nog later geplaatste grens
palen kregen daarbij een lettertoevoeging, zoals
307a voor de in het jaar 2000 geplaatste grenspaal
bij de Tractaatweg.
De gietijzeren grenspalen zijn maar liefst 2.47 meter
hoog. Het achtkantige onderstuk is 1 meter lang,
waarvan zich 60 centimeter onder de grond
bevindt. Tweederde van dit ondergrondse deel
werd in een fundering van baksteen gemetseld,
tegenwoordig uitgevoerd in beton. Het kegel
vormige gedeelte, dat op het achtkantige
onderstuk staat, is 1.30 meter hoog. De knop
op de paal meet 17 centimeter in hoogte en
heeft de vorm van een gestileerde dennenappel.
Elke grenspaal is voorzien van enkele opschriften.
Naast het (unieke) nummer zijn de palen ook
voorzien van het jaartal van plaatsing (1843) of
herplaatsing (bijvoorbeeld 1869 voor de Drieling
van Retranchement). Aanvullend zijn de palen
voorzien van de rijkswapens van zowel Nederland
als België. Deze bevinden zich aan de zijde van
het eigen land. De Nederlandse leeuw hanteert
een zwaard, de Belgische niet. De arduinen
grensstenen of tussenpalen die een knik in de
grens markeren, hebben geen nadere aanduiding,
nummer of wapen. De coronacrisis heeft in ieder
geval de aandacht weer gevestigd op de
waardevolle grensmarkeringen.
David Koren
Verder Lezen
- Aerts, R en G. Deneckere. Het (on)Verenigd Koninkrijk 1815-1830
2015. Ons Erfdeel vzw, 2015.
- Bieze, C. De grens bepaald. De Nederlandse grens en grenspaal
in historisch perspectief Rotterdam, 1992.
- Brouwer, T. Grenspalen in Nederland. Zutphen, 1978.
- Steen, P. van der. Ware grootheid, schamele kleinte. Twee eeuwen
Nederland. Amsterdam, 2013.
- Stuj PW. De Lage Landen en hun grenzen. Tussen Verdun en
Londen, 1000 jaar grensgeschiedenis met Frankrijk. Terneuzen,
10
ZEEUWS ERFGOED
nr. 2 2020
