Erfgoed voor erfgoed
Zeeland
enthousiaste leden voor de raad van toezicht
Meldpunt
Erfgoed Zeeland
UITGELICHT
In de Spuije (zomer 2019) vertelt
G.J. Lepoeter over 'Het moeizame begin van
het christeLjk onderwijs in Goes'. Hoewel
over het christelijk onderwijs in Goes al
uitvoerig geschreven is, heeft een biografie
van de predikant Adriaan de Bruijne
- geschreven door diens achterkleinzoon
CorneLis de Bruijne - de aanzet gegeven tot
dit artikel door G.J. Lepoeter. Adriaan de
Bruijne was een Landbouwerszoon, die
geacht werd zijn vader op te volgen, maar
in 1845 op 35-jarige Leeftijd een belangrijke
beslissing nam: hij verLiet de Hervormde
Kerk, werd Lid van de ChristeLjk
Afgescheiden Gemeente in Goes en ging
studeren aan de TheoLogische SchooL van
dominee Anthony BrummeLkamp in Arnhem.
Adriaan de Bruijne deed in 1849 zijn intrede
aLs predikant van de ChristeLijk Afgescheiden
Gemeente in Goes.
In 1848 was een nieuwe Grondwet tot stand
gekomen onder Leiding van staatsman
J.R. Thorbecke, waarin vrijheid van onderwijs
werd vastgeLegd. In 1852 waren er aL meer
dan 150 bijzondere schoLen opgericht in
NederLand. De enthousiaste, maar onervaren
De Bruijne was groot voorstander van een
christeLijke schooL, die behaLve voor kinderen
van zijn gemeente-Leden ook open moest
staan voor niet-afgescheidenen en voor
kinderen van (arme) hervormden. Zijn
beLangrijkste tegenstander in de Goese
schooLstrjd in de jaren 1850-1853 was de
bekende, ervaren en bewonderde predikant
J. ab Utrecht DresseLhuis van de NederLands
Hervormde Kerk, die ook schooLopziener
was.
Ab DresseLhuis werd beschouwd aLs een
eminent geLeerde, en was Lid van verschei
dene wetenschappeLjke genootschappen,
een geduchte tegenstander voor de
eenvoudiger Adriaan de Bruijne. In Goes
stond ook het gemeentebestuur zeer
afwijzend tegen de stichting van een
christeLijke schooL.
Dominee De Bruijne, wetende dat hij veeL
tegenstand zou ondervinden, ging te rade
bij J.A. Wormser, iemand met ervaring op
het gebied van het stichten van christeLijke
schoLen. In 1850 werd het verzoek voor de
oprichting van de nieuwe schooL gedaan
met aLs wens dat de schooL onder bestuur
van de aanvragers zou komen te staan en
dat niet aLLeen kinderen van de
afgescheidenen weLkom waren.
Grote consternatie bij gemeentebestuur,
de schooLopziener ab Utrecht DresseLhuis
en veeL bevriende notabeLen. ZeLfs de
hervormde predikanten waren tegen:
zij voeLden zich geschoffeerd doordat
De Bruijne steLde "dat het eene dringende
behoefte is in onzen tijd dat onderwijs en
opvoeding van een meer steLLig christeLjk
beginseL uitgaan dan met de inrigting der
gemengde openbare schoLen bestaanbaar
is". ALsof zij niet voLdoende serieus met het
godsdienstonderwijs op de openbare
schoLen bezig zouden zijn!
nr. 4 2019
Er waren heeL veeL moeiLjkheden en
tegenwerking te overwinnen, uiteindeLijk
bemoeide minister van BinnenLandse Zaken,
J.R. Thorbecke zich met de zaak en moesten
de hervormde predikanten, de PLaatseLjke
SchooLcommissie, Burgemeester en
Wethouders en zeLfs een woedende
dominee Johannes ab Utrecht DresseLhuis
bakzeiL haLen. In apriL 1854 werd er voor het
eerst Les gegeven in de nieuwe christeLijke
schooL, bestuurd door "eene commissie,
meerendeeLs uit afgescheidenen"
bestaande, zoaLs dominee Adriaan
de Bruijne zo graag wiLde.
Silhouetafbeelding van dr. J. ab Utrecht Dresselhuis
bron: de Spuije zomer 2019, collectie Zeeuws
Genootschap, Zeelandia Illustrata IV, nr. 0331.
y -.V
re. -■ 7 -1
Vanwege tussentijds vertrek en het aftopen van
de benoemingstermijnen zoeken we twee nieuwe
Heb je juridische (arbeidsrechteLijke) kennis of heb je een achtergrond
in communicatie, marketing of ICT op strategisch niveau? VoeL je je
betrokken bij erfgoed en beschik je over een 'open mind' en een
interessant netwerk? Dan is een toezichthoudende functie bij
Erfgoed ZeeLand misschien iets voor jou!
üt^JK-vniLn
■Benuran
•/&z-lie vdJirf as ■-ucïLlfü'jï*-:!
tf-ï* I.ir(|:n.ij, i '1,1 III. lil ,ii:,ilu i - -Vt
Via het MeLdpunt kun je een
meLding doen over gebouwd,
LandschappeLijk en archeoLogisch
erfgoed in ZeeLand. Het kan gaan
over een archeoLogische vondst of
over bedreigd, ondergewaardeerd
of onbekend gebouwd of
LandschappeLijk erfgoed.
ALLe meLdingen worden besproken
in het provinciaLe netwerk Erfgoed
en Ruimte. Een archeoLogische
vondst bLijft je eigendom, maar
moet soms beschikbaar bLijven
voor nadere bestudering. Dit zaL
dan gedaan worden door een
van de archeoLogen van Erfgoed
ZeeLand.
Meer informatie? Kijk op
erfgoedzeeLand.nL/meLdpunt.
ZEEUWS ERFGOED
31
