Daarna zou in gezamenLijkheid kunnen worden
gewerkt aan een plan voor herstel, met draagvlak
bij de eigenaar op wiens terrein de muurresten zijn
geLegen.
Bij een belangrijk monument als het stadssLot
van Goes kan het niet zo zijn dat er vanuit het Rijk
aLLeen maar over één aspect wordt geadviseerd,
terwijl een minstens even belangrijk ander aspect
door de wijze van inschrijving in het Rijksregister
niet onder de adviesbevoegdheid van het Rijk vaLt.
Feitelijk hebben aLLe monumenten meerdere
componenten waarmee rekening gehouden dient
te worden. De meeste bouwkundige monumenten
hebben immers een archeoLogische ondergrond,
zoaLs archeoLogische monumenten een
bovengrond hebben. Bovendien hebben aLLe
monumenten een ruimtelijke context.
Conclusie
van de (bouwkundig beschermde) kelder met
gotische geweLven werd verLaagd, bLeek dit
bouwkundig geen probleem en kon de gemeente
- zijnde verantwoordelijk voor de archeologische
ondergrond - besLissen over de waarden van de
onderLiggende zaken. Door het beLang van de
ontwikkeLende partij om een 'harde deadLine' het
horecaconcept 'op tijd' te kunnen openen, zijn aLLe
afwegingskaders samen afgewogen en daarbij
heeft het beLang van het cuLtureeL erfgoed niet
aLtijd geprevaLeerd.
Het resuLtaat is overigens vooraL positief. Er
zijn bijzondere restanten van het sLot behouden
gebLeven en beLeefbaar gemaakt, daar waar
anders - over een aantaL jaar - het geheLe 'rijks
monument' (keLder en muurrestanten) in eLkaar
zou zijn gestort. Daarbij heeft Goes een beLangrijk
eLement in haar historie kunnen behouden en een
centraLe pLek in de stad kunnen geven. Bovendien
heeft de pLek een functie die aansLuit op de
eeuwenLange geschiedenis van het sLot.
Het zou de zorg voor cuLtureeL erfgoed ten goede
komen aLs het oude 'verkokerde denken' ten
aanzien van de categorie waarin een monument
vaLt verdwijnt en er integraaL naar de waarden
wordt gekeken. De komende Omgevingswet Lijkt
hier beter in te voorzien omdat hierbij ook de
contextueLe- of omgevingswaarden worden
genoemd aLs afwegingsgrond voor een
Omgevingsvergunning. Ook zou er minder in
procedures, maar meer in opLossingen moeten
worden gedacht. Beter zou het zijn aLs de
gemeente eerst onderzoekt wat de verstoring is,
waar deze vandaan komt en vervoLgens zeLf een
(archeoLogische) nuLmeting zou Laten uitvoeren.
Een 'modernisering' van het Rijksmonumenten-
register zou om meerdere redenen wenseLijk zijn,
maar op z'n minst zou de categorisering van
monumenten voLLedig moeten zijn. ALs er ten
aanzien hiervan tekortkomingen worden
gesignaLeerd, zouden deze vanuit pragmatische
overwegingen sneL gemuteerd moeten kunnen
worden aLs een situatie met bijvoorbeeLd een
externe bedreiging (waterstand, Sint-Maartensdijk)
of een herontwikkeLing (Goes) daar om vraagt.
AanvuLLend hierop constateren we dat adviezen
voor rijksmonumenten bij voorkeur integraal
opgesteLd zouden moeten worden. De naam van
Rijksdienst voor het CuLtureeL Erfgoed impLiceert
een integraLiteit die het door - op zich zeLf -
Logische erfenissen uit het verLeden, nog niet in
aLLe gevaLLen voLLedig waarmaakt. Maar verLies
van cuLtuurhistorische waarden door Louter een
verkeerde of te eenzijdige inschrijving in het
Rijksmonumentenregister én een sectoraLe
benadering waar juist integraLiteit op z'n pLaats zou
zijn, vaLt nog maar moeiLijk uit te Leggen in een tijd
waarin juist het spectrum van afweging en
advisering nog verder wordt verbreed.
Afbeelding
Exterieur Slot Oostende
Goes foto David Koren.
David Koren en KareL-Jan Kerckhaert
Bronnen
- De Klerk, Kde en K.J. Kerckhaert, 'Slot Oostende in Goes, de
onderste steen boven' In: Nehalennia. Archeologie, cultuurhistorie,
streektaal en volkscultuur van Zeeland en Goeree-Overüakkee.
Aüevering 195, lente 2017.
- Renaud, J.G.N., Het kasteel Sint Maartensdijk'. In: Bulletin KNOB,
1967.
- Algemeen Rijksarchief, Plattegrond Sint Maartensdijk en kasteel
door C. de Bye en C. Heron, 1696. Invent.nr: 3444.
- Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, Handhaving en preventie
op archeologische monumenten, 2015.
- www.zeeuwseankers.nl.
- www.kasteleninnederland.nl.
nr. 4 2019
ZEEUWS ERFGOED
23
