Gedreven was hij. En geliefd onder zijn gemeenteleden.
Hoewel zijn piëtisme aanvankelijk leidde tot enige
controverse met de gereformeerde dominees in New York,
werd de uit Sluis afkomstige Guiliam Bertholf rond 1700
stichter van diverse gereformeerde gemeenten in de
Amerikaanse staten New Jersey en New York.
Krappe arbeidsmarkt
Afbeelding
De begraafplaats van
de Dutch Reformed
Church in Bergen
(huidige Jersey City).
Guiliam Bertholf
bezocht als voorganger
regelmatig de plaat
selijke gereformeerde
gemeente
De Nederduitse Gereformeerde Kerk in de
RepubLiek der Zeven Verenigde Nederlanden was
in het begin van de zeventiende eeuw een jonge,
sterk groeiende geloofsgemeenschap. Deze groei
ging niet vanzelf, als gevolg van de aanwezigheid
van rivaliserende geloofsgemeenschappen
- waaronder katholieken, doopsgezinden,
lutheranen en joden - en de terughoudendheid
van de bevolking om toe te treden tot de publieke
kerk. Daarbij was er sprake van veel uiterlijke
rechtzinnigheid; zo kon men een bevoorrechte
maatschappelijke positie aUeen verkrijgen door
lidmaatschap van de gereformeerde kerk. Dit
was een doorn in het oog van aanhangers van
de Nadere Reformatie, een breed gedragen
vernieuwingsbeweging binnen de gereformeerde
kerk die zich naast de leer ook richtte op het leven,
een vrome, stichtelijke levenswandel van de
gelovigen. Predikanten als Jacobus Koelman
probeerden juist de ware kerk in de Republiek
te vestigen door de overheid te vragen wetten
te maken die in overeenstemming waren met
de gereformeerde leer en die deze ook
beschermden. Ook in Zeeland probeerden
bestuurders het openbare leven te confessionaü-
seren en daarmee een calvinistische identiteit te
geven, onder andere door het toestaan van slechts
één religie, het uitbreiden van de kerkelijke
infrastructuur, het doorvoeren van de
gereformeerde leer in het onderwijs en het
opleiden van predikanten.
Hoewel de opbouw van de gereformeerde
gemeenten in Zeeland - zoals overigens in grote
delen van de Republiek - in de zeventiende eeuw
een vlucht nam, was de aanwas van
gereformeerde aspirant-predikanten dermate
groot dat het voor veel predikanten moeilijk was
om een eigen kerkelijke gemeente te kunnen
dienen. Het aangaan van een betrekking in een
van de overzeese gebiedsdelen was een manier
om dit alsnog te kunnen realiseren. Niet aUe
ZEEUWS ERFGOED
nr. 3 2019
