Lampsinshuis in Vlissingen
Groei en welvaart
Afbeeldingen vlnr
Het pakhuis van de
MCC aan de Balans in
Middelburg.
'De Bogt van Guinee'
aan het Oosterkerkplein
in Middelburg.
Detail MCC-monogram
met Morenkopje op
het huis van de
opper- equip agem eester
aan de Maisbaai in
Middelburg.
Afbeelding
Vanuit het torentje op het
Lampsinshuis konden de
gebroeders Lampsins
hun schepen weg zien
varen naar het Caraïbis-
che eiland Tobago, dat
in de zeventiende eeuw
onder de naam Nieuw-
Walcheren een Zeeuwse
kolonie werd en waarvan
de hoofdstad Nieuw-
Vlissingen was.
Rotterdamse reder was gekaapt. De kapitein wilde
deze gevangenen als slaaf verkopen, maar dit
werd verboden door de burgermeester van
MiddeLburg, omdat voLgens hem gedoopte
christenen niet mochten worden verkocht (en
dat waren ze). Ook verwijzen huisnamen van
Middelburgse huizen naar de plaatsen waar
(sLaven)handeL werd bedreven, zoaLs de 'Bocht
van Guinee' of de 'Kust van CoromandeL'. Het huis
van de opper-equipagemeester op de kop van de
Maisbaai, de oude VOC-werf, heeft nog een fraai
VOC-monogram dat versierd wordt door een
bruin gezicht met een gouden tuLband.
Maar VLissingen speeLde feiteLijk een nog
beLangrijkere roL. Een van de beLangrijkste
monumenten hier is het Lampsinshuis, ofweL
het huidige muZEEum. CorneLis Lampsins III
(1600-1664) woonde in dit huis en hij was met
zijn broer direct betrokken bij de sLavenhandeL.
Zij steLden onder andere MichieL de Ruyter aan aLs
koopman, kaper en handeLsagent. De Lampsins-
broers hadden twaaLf oorLogsschepen in de vaart
en voeren op onder andere Suriname en BraziLië.
Ook hadden ze het patroonschap over
Sint-Maarten en Tobago, dat door hen Nieuw-
WaLcheren werd gedoopt en waar ze de
nederzetting Nieuw-VLissingen stichtten. ZeLfs
de Jacobskerk in VLissingen heeft een roL in dit
sLavernijverLeden. In deze kerk waren veeL famiLies
actief in de sLavernij en de noordwesteLijke kapeL
fungeerde zeLfs aLs suikerpakhuis. Buiten de stad
Lagen buitenpLaatsen aLs Moesbosch en
Der Boede, waarvan de eigenaren pLantages
hadden in Essequibo, het huidige Guyana
(zie ook Zeeuws Erfgoed, 3-2017, pag. 10-12).
Dat het Zeeuwse sLavernijverLeden geen 'kLein bier'
was, bLijkt uit het recente onderzoek van
promovendus en historicus Pepijn Brandon die
becijferde dat het aandeeL van de sLavernij
LandeLijk gemiddeLd meer dan 5 procent van
het Bruto BinnenLands Product bedroeg, waarmee
het vergeLijkbaar is met het beLang van de
Rotterdamse haven in de huidige economie. In de
maritieme provincies HoLLand en ZeeLand Lag dit
percentage uiteraard (veeL) hoger dan in Utrecht of
OverijsseL. Bovendien was ZeeLand in de tweede
heLft van de achttiende eeuw verantwoordeLijk
voor circa 65-70 procent van aLLe sLavenreizen
naar de West en was het dé sector die zorgde
voor economische groei en weLvaart. Maar aan het
monumentaLe karakter van de binnensteden van
MiddeLburg en VLissingen hangt dus een prijs
kaartje. Er zaL echter nog heeL wat water door de
ScheLde moeten stromen aLvorens er voLdoende
bewustwording is over de Zeeuwse roL in het
aLgemeen en de schaduwzijden van verschiLLende
monumenten in het bijzonder. VoorLopig staat
zeeheLd MichieL de Ruyter nog stevig op zijn
sokkeL, maar in tijden van een toenemende
kritische reftectie op de vaderLandse geschiedenis
is dit geen vanzeLfsprekendheid meer. GeLukkig
zijn er inmiddeLs voLdoende voorbeeLden van
erfgoed met meerdere betekenisLagen die op
respectvoLLe wijze het verhaaL van toen verteLLen,
maar met de kennis van nu.
David Koren
Verder lezen/bronnen
- Brandon, P, U. Bosma, 'De betekenis van de Atlantische
slavernij voor de Nederlandse economie in de tweede helft
van de achttiende eeuwtIn: TSEG/ Low Countries Journal of
Social and Economic History, 16 (2), 2019, pag. 5-46.
- Emmer, P., Geschiedenis van de Nederlandse slavenhandel,
Amsterdam: Uitgeverij Nieuw-Amsterdam, 2019.
- Paesie, R., Geschiedenis van de MCC. Opkomst, bloei en
ondergang. Zutphen: Walburg Pers, 2014.
- Hondius, D., N. Jouwe, D. Stam, J. Tosch, Gids Slavernijverleden
Nederland The Netherlands Slavery Heritage Guide,
Volendam: LM Publishers, 2019.
- www.stichtingmonumentmiddelburg.nl.
- www.zeeuwseankers.nl.
14
ZEEUWS ERFGOED
nr. 3 2019
