Het ontstaan van een stedelijke elite
De Middelburgse kunstschilder Johannes
Goedaert beschreef zijn waarnemingen van
insecten en werd daarmee de grondlegger van
de entomologie.
De toestroom van intellect, denkbeelden,
ambachtelijke vaardigheden en artistieke
kwaliteiten was een belangrijke stimulans voor
een bloeiend cultureel leven in Zeeland. Vooral
Middelburg was in het eerste kwart van de
zeventiende eeuw een vooraanstaand centrum
van kunst en cultuur. De fijnschilders Ambrosius
Bosschaert en Balthasar van der Ast bekwaamden
zich in stillevens met exotische bloemen en
schelpen, Adriaan van de Venne in tekeningen
en schilderijen met allegorische voorstellingen.
De laatste illustreerde de werken van Jacob Cats,
die zich in 1603 als advocaat in Middelburg - hij
ging in het oude huis van Balthasar de Moucheron
wonen - vestigde en daar ook met dichten begon.
Behalve deze grote namen was er een heel
legertje aan ambachtslieden actief die het
culturele klimaat vormgaven, van onderwijzer
tot boekdrukker, van schilder tot zilversmid, van
kompasmaker tot steenhouwer.
van deze elite, die op economisch, sociaal en
politiek gebied de touwtjes in handen had. Deze
groep mensen woonde in fraaie huizen, verbleef
in de zomers op buitenplaatsen met uitgestrekte
tuinen en omringde zich met luxe en kostbare
goederen.
Was het dan alles goud wat er blonk? Nee, het
succes had ook een keerzijde. Het leven van
degenen die niet tot the happy few behoorden,
zag er heel anders uit. Onder de mannen die op
de schepen werk vonden, waren heel wat geluks
zoekers uit binnen- en buitenland; deze mannen
verbleven voorafgaand aan het vertrek van de
schepen vaak in beroerde omstandigheden bij
pensionhouders in de steden en gingen een
ongewis avontuur in den vreemde tegemoet.
Toch was pauperisme bepaald niet volksziekte
nummer één. Dankzij de economische voorspoed
was er veel werk, ook voor degenen die geen
vaste dienstbetrekking en geen bezit hadden
en bij werkloosheid aangewezen waren op
de bedeling.
Jeanine Dekker
In de Gouden Eeuw ontwikkelde zich een boven
laag van rijke kooplieden in de steden, die functies
in de stedelijke en gewestelijke bestuursorganen
gingen bekleden en daarmee veel macht naar zich
toe wisten te trekken. De bestuurlijke soevereiniteit
die Zeeland bij de totstandkoming van de
Republiek had verworven, stutte het zelfbewustzijn
Belangrijkste geraadpleegde bronnen
- Brusse, Paul en Wijnand Mijnhardt (red.), Geschiedenis van
Zeeland, deel 2:1550-1700, Zwolle/Utrecht 2012.
- Brusse, Paul en Jean ine Dekker (red.), Geschiedenis van
Zeeland, deel 3:1700-1850, Zwolle/Utrecht 2013.
- www.voc-kenniscentrum.nl.
- www.vocsite.nl.
Kijk voor meer verhalen over Zeeland in
de Gouden Eeuw op www.zeeuwseankers.nl.
Afbeelding
Moai beelden op
Paaseiland bron:
Wikimedia Commons.
nr. 1 2019
ZEEUWS ERFGOED
7
