Zeeland
de Gouden Eeuw
De indrukwekkende VOC-schepen die op de rede van
Rammekens wachten op gunstige wind om uit te varen,
vormen misschien het eerste beeld dat in ons opkomt als
we denken aan Zeeland in de Gouden Eeuw. Toch zijn die
handelsschepen maar een deel van het verhaal.
Handel
Afbeelding
Zicht op de rede van
Rammekens, schilden]
door Willem Hermansz.
van Diest, 1657
collectie Maritiem
Museum Rotterdam.
De Zeeuwse ondernemingszin strekte zich over
meer zaken uit. Ook de grote poLders van onder
meer Noord-BeveLand, Sint-Philipsland en in het
huidige Zeeuws-VLaanderen en de grote
boerderijen met de 'Zeeuwse schuren' die daar
verrezen, geven uitdrukking aan de Gouden Eeuw
van ZeeLand.
HandeL, een beLangrijke pijLer van de Gouden
Eeuw, had in ZeeLand meerdere zwaartepunten.
Zeeuwse handeLaren waren actief in de
koopvaardij op met name VLaanderen en Brabant,
in de handeL op Azië en op Afrika en Amerika, en
in tijden van oorLog kwamen daar nog de moge
Lijkheden voor kaapvaart en smokkeLhandeL bij.
Tot het eind van de zestiende eeuw stonden
de Zeeuwse havensteden in de schaduw van
de Brabantse en VLaamse steden, in het bijzonder
van Antwerpen. Maar toen de ScheLdestad in 1585
in handen van de Spanjaarden vieL en de banden
met het noorden, waar ZeeLand inmiddeLs deeL
uitmaakte van de jonge RepubLiek, werden
verbroken, konden de Zeeuwse steden meteen
profiteren. Nu waren ze niet Langer voorhavens,
maar trokken ze zeLf meer handeLsactiviteiten naar
zich toe. En toen Antwerpen in de zeventiende
eeuw weer ging groeien, profiteerden de Zeeuwen
mee. Ze hieven beLasting over het scheepvaart
verkeer dat over de WesterscheLde op weg was
naar de ScheLdestad en bepaaLden bovendien dat
Lading met bestemming Antwerpen op kLeinere
schepen moest worden overgeLaden.
Ondernemende Lieden keken ook verder dan de
ScheLde. Zij interesseerden zich voor de Aziatische
handeL, in het bijzonder die in peper, die aan
vankeLijk door PortugaL werd beheerst, maar
waarvoor de NederLanders eind zestiende eeuw
zeLf expedities gingen uitrusten. Ook Zeeuwen
participeerden in de 'voorcompagnieën',
geLegenheidscombinaties die in de meeste
gevaLLen één expeditie uitrustten. Adriaan ten Haeff
was de man achter de MiddeLburgse Compagnie,
die op 25 maart 1598 met drie schepen vertrok.
ZEEUWS ERFGOED
nr. 1 2019
