Pracht en praal op Tholen
Een van de markantste boerderijen van Zeeland en misschien wel
van heel Nederland is boerderij Reijgerburgh in Sint-Maartensdijk.
Het is niet zozeer de omvang van de erfbebouwing als wel de
verschijningsvorm van woonhuis en bakkeet die de boerderij een
voornaam voorkomen geven. Pracht en praal uit de Gouden Eeuw
zou je denken, maar zo eenvoudig ligt het niet.
Bouwhistorie
Kapitaalkrachtige eigenaar
Verschijningsvorm
Afbeelding
De fraai vormgegeven
ingangspartij van
boerderij Reijgerburgh
bevindt zich in de lange
gevel van het woonhuis.
Boerderij Reijgerburgh kan je moeiLijk ontgaan, aLs
je op de provinciaLe weg tussen Sint-Maartensdijk
en Stavenisse rijdt. Het in IJsselsteen opgetrokken
boerenwoonhuis, voorzien van een voorname
ingangspartij en imposante, ovaalvormige
vensters, trekt direct de aandacht van de
voorbijganger. Maar ook het door een gracht
omgeven erf met de overige historische
erfbebouwing - waaronder een achttiende-
eeuwse bakkeet met eveneens ovaalvormige
vensters - en de erfaanplant stralen nog steeds
een zekere voornaamheid uit.
Diverse personen, waaronder voormalig
(hoofd)bewoner Toon Hage, hebben gepoogd
de bouwhistorie van de boerderij te achterhalen.
Hage gaat uit van een stichtingsjaar rond 1680,
waarbij de kopgevel van het woonhuis voorzien
zou zijn van een trapgevel en de vensteropeningen
het gangbare rechthoekige formaat zouden
hebben gehad. Wat betreft de oorspronkelijke
vormgeving van het woonhuis denkt hij aan hoeve
Nooitgedacht in Sint-Annaland, de boerderij die
Constantijn Huygens in 1662 voor zijn dochter
Susanna als zomerverblijf liet bouwen. Van de
oorspronkelijke landbouwschuur van Reijgerburgh,
die in het verlengde van het woonhuis was
aangebouwd, is niet meer bekend dan dat deze
34 meter lang was en twee dorsvloeren had.
De schuur werd in 1891 afgebroken, waarna
de nieuwe vrijstaande schuur eveneens achter
het woonhuis, maar nu in dwarsrichting werd
opgetrokken. Na een verwoestende brand vier
jaar later, wordt deze schuur in eenzelfde stijl
opnieuw opgetrokken. Inmiddels is op deze
locatie een moderne damwandloods verrezen.
Indien de boerderij inderdaad - zoals te
verwachten - in het laatste kwart van de
zeventiende eeuw gebouwd is, dan moet dit zijn
gebeurd in opdracht van de toenmalige eigenaar
van de gronden, Rochus Heron. Heron, wiens
achternaam overigens Frans voor reiger is, was
in die tijd burgemeester van Sint-Maartensdijk en
tevens kerkmeester en polderbestuurder. Zowel
door vererving (van gronden) als door huwelijk had
hij in relatief korte tijd rijkdom en aanzien vergaard.
De bouw van de boerderij in de Oudelandpolder
zal dan hebben plaatsgehad in een periode dat
de Gouden Eeuw juist over haar hoogtepunt heen
was. Maar in deze periode van relatieve neergang
- ook in de landbouw - die na het Rampjaar 1672
volgde, wisten juist de grote kapitaalkrachtige
boerderijeigenaren de depressie het beste te
doorstaan en kochten zij de gronden op van de
kleinere boeren die het veld moesten ruimen.
Het huidige woonhuis met bijbehorende bakkeet
heeft echter geen zeventiende maar een
achttiende-eeuwse verschijningsvorm. Dit valt af
te leiden door de aanwezigheid van vensters in
een ovale vorm, een stijlkenmerk uit de tijd van
de Franse koningen Lodewijk XV (1715-1774) en
Lodewijk XVI (1774-1792). Bekend is dat deze
vensters zijn aangebracht in opdracht van eigenaar
ZEEUWS ERFGOED
-V 21
