De vondst van het
boekje zou mijn leven
veranderen
Goedaert en andere Zeeuwse meesters
Zeeuws erfgoed geveild
Samenstellen Goedaert Collectie
Mijn passie voor Zeeuwse meesters is ontstaan
vanuit liefde voor de natuur. In de twintigste
eeuw schreven auteurs van natuurboeken veel
informatie van elkaar over. Daarom zocht ik
jarenlang in antiquariaten naar de vroegste
bronnen. In 1996 vond ik in Kopenhagen een
boekje over insecten van Johannes Goedaert
(1617-1668). De tekst van het boekje was goed te
lezen en er stonden prachtig gekleurde
afbeeldingen in. Ik raakte erdoor gefascineerd en
ging me intensief in Goedaerts leven en werk
verdiepen. Om Goedaerts werk en later dat van
andere Zeeuwse meesters te bestuderen, bracht
ik vele bezoeken aan het Zeeuws Archief en
bibliotheken en musea in binnen- en buitenland.
Ook kochten mijn vrouw en ik meerdere exem
plaren van Goedaerts driedelige serie
Metamorphosis Naturalis, die niet alleen in het
Nederlands, maar door de Middelburgse uitgever
Fierens eveneens in het Latijn en Frans werd
uitgegeven. De Engelse geleerde Martin Lister
bracht een Engelse vertaling uit.
Goedaert bleek de eerste onderzoeker van
insecten te zijn die uitsluitend beschreef en
afbeeldde wat hij zelf waarnam. Hij heeft de
metamorfose of gedaanteverwisseling van
insecten ontdekt en beschreef als eerste ruim
honderd soorten. Zijn boekje was de eerste
uitgave in de geschiedenis, die je in kleur bij
de uitgever kon bestellen. Goedaert etste en
kleurde zelf alle afbeeldingen.
Johannes Goedaert is de grondlegger van de
entomologie, de insectenkunde en bovendien
een uitstekend kunstschilder. Het verbaasde mij
indertijd dat bijna niemand Goedaert kende en
ik vond dan ook dat hij een tentoonstelling
verdiende. Met alleen de boeken die ik intussen
van hem had kon ik geen tentoonstelling
organiseren; bovendien zijn van Goedaert maar
enkele schilderijen en tekeningen bekend. Daarom
vatte ik het plan op om werk van andere Zeeuwse
meesters, Goedaerts Middelburgse collega's van
het Sint-Lucasgilde, te verzamelen. De namen van
deze Zeeuwse meesters waren vrij gemakkelijk te
achterhalen, aangezien Abraham Bredius eind
negentiende eeuw de intussen verloren gegane
gildeboeken voor een groot deel heeft over
geschreven en in druk heeft uitgegeven.
Uit de publicatie van Bredius blijkt dat tussen 1642
en 1679 bijna honderd fijnschilders in het gilde
ingeschreven waren. Met de namen van deze
collega's van Goedaert 'op zak' kon ik de zoektocht
naar hun werk beginnen.
Op veilingen worden jaarlijks boeken van Goedaert
en werk van Zeeuwse meesters uit de Gouden
Eeuw aangeboden. In 2018 werden bijvoorbeeld
boeken van Goedaert aangeboden bij: Aste Bolaffi
(Italië) in juni, Reiss Sohn (Duitsland) in oktober
en Bubb Kuyper (Haarlem) in november.
Voorbeelden van in 2018 bij veilinghuizen
aangeboden schilderijen van Zeeuwse meesters
(via websites van de veilinghuizen zijn de
aangegeven werken te zien):
- Il Ponte, Milaan: 19 april 2018, lot 866,
aanbidding van de herders van Francois Verwilt.
- Walter Ginhart, Tegernsee: 12 mei 2018, lot 259,
een Italianiserend landschap van Abraham
Blommaert (aangeboden als Adriaen Bloemaert).
- Lempertz, Keulen: 19 september 2018: Philips
Angel lot 1, een stilleven met dode vogels en
lot 118 van Francois Verwilt, aanbidding van de
herders en op 17 november: lot 1536 Dirck van
Delen, een paleisinterieur en lot 1560 van
Adriaen van de Venne, de ontmoeting van David
en Abigail.
- Artcurial, Parijs, 13 november 2018: lot 22, Dirck
van Delen, een perspectief en lot 23, Christoffel
van den Berghe, stilleven met dode vogels. Dit
stilleven zou bijzonder geschikt zijn om de
vogels op dit 400 jaar oude kunstwerk, als het
ware weer tot leven te brengen.
- Bernaerts, Antwerpen, 10 december: lot 19,
Karel Slabbaert, portret van een jongen en
een meisje.
Vanuit de fascinatie voor het werk van Goedaert is
vanaf 1996 de Goedaert Collectie ontstaan. Deze
collectie bestaat onder andere uit boeken van
Goedaert en andere Zeeuwse auteurs, penningen,
munten en schilderijen van Zeeuwse meesters.
Onbekend erfgoed zal nooit gekoesterd worden.
Hoe bekend of beroemd een kunstenaar is, hangt
niet alleen af van de kwaliteit van het werk, maar
ook van de aandacht die eraan wordt besteed.
Daarom is het van belang dat Zeeuwen
nr. 1 2019
ZEEUWS ERFGOED
13
