Trots op mijn monument
"Drie jaar lang stond er
'anno 1610', dat klopte niet"
In de rubriek 'Trots op mijn monument' vertellen abonnees van de Monumentenwacht hoe het is
om in een monumentenpand te wonen of te werken. Toine Poppelaars, dijkgraaf bij waterschap
Scheldestromen, draagt erfgoed een warm hart toe. Hij meldde zich spontaan aan voor deze rubriek
met zijn woning, het voormalige Schots wolpakhuis 'Het Cromhout' in de Simon Oomstraat in Veere.
"Een pand met een rijke geschiedenis, dus ik wil wel meewerken aan een artikel", vertelt Toine.
IIKT'CROMHOUT anno 1475
Toen het pand te koop stond, was er best veel belangstel
ling voor. "We moesten op audiëntie komen bij de zoon van
de eigenaresse, zodat die kon zien wat voor vlees ze in de
kuip hadden." Toine kocht het monument in het jaar 2000,
maar voordat hij er kon gaan wonen moest het eerst
grondig worden opgeknapt. Hij nam een aannemer in de
arm om het voormalige pakhuis uit 1472, dat in zeer
slechte staat was, grondig te restaureren.
Restauratie
Toine: "Het dak was lek, de muren slecht en er lagen
klinkers in de woon
kamer." De achtergevel,
de zijgevels en ook het
dak zijn er helemaal
afgehaald. Vrijwel het
hele pand is opnieuw
opgebouwd, met zo
veel mogelijk originele
materialen. Van het dak zijn bijvoorbeeld alleen de
hoofdbalken intact gebleven, de rest was te slecht voor
hergebruik. Binnen zijn nieuwe vertrekken gemaakt.
De restauratie heeft een jaar geduurd en er lag een degelijk
en verantwoord restauratieplan ten grondslag aan de
verbouwing. Daarna zag het pand er weer spic en span uit.
Misschien iets te nieuw, want de buurt vond de nieuwe rode
dakpannen wel heel erg afsteken tegen de historische kern
van Veere. "Dat was het enige puntje van kritiek wat we van
de buurt kregen. De opvallende rode dakpannen. Maar we
wilden het gelijk goed aanpakken en de aannemer zei ook
dat we dan toch beter voor nieuwe dakpannen konden
kiezen. Inmiddels valt het wel mee. Er zit al wat aanslag
op de dakpannen, waardoor het contrast gelukkig steeds
kleiner wordt."
Historie en bewoners
Amateurhistoricus Jan Midavaine heeft in opdracht van
Poppelaars uitgebreid onderzoek naar de geschiedenis van
het pand gedaan. Er is een hele map vol met informatie
met zelfs een complete lijst van alle eigenaren sinds de
bouw in 1475. "Er heeft drie jaar lang 'anno 1610' op de
gevel gestaan. Dat klopte niet. Sinds Jan Midavaine er
ingedoken is hebben we het jaartal gecorrigeerd naar
'anno 1475'."
Het pand werd in 1475 als pakhuis gebouwd in opdracht van
de Schotse koopman Jan Mol. Het was een van de eerste
stenen pakhuizen in Veere. Tot halverwege de zestiende
Monumenteigenaar Toine Poppelaars in de tuin van 'Het Cromhout'
in Veere (foto's Mieke Wijnen Fotografie).
eeuw zijn er Schotse producten in het pand opgeslagen
geweest zoals lood, zalm, schapenvellen en wol. Toine licht
toe: "Veere had het alleenrecht/stapelrecht op het
verhandelen van wol uit Schotland. Dit pakhuis was het
verdeelstation voor wol vanuit Schotland naar elders in
Europa." De havenarbeiders reden met hun karren door de
openslaande mendeuren naar binnen, waarna de goederen
met een takel werden gelost. De mendeuren, het luik en de
takel zijn er helaas niet meer, maar de haken aan de balken
verwijzen naar de geschiedenis van het pand.
Van 1861 tot 1869 werd
het pand gebruikt door
de firma Salomonson,
een bekende katoen
weverij met verschillen
de vestigingen in het
land. Minderbedeelde
en invalide werknemers
werden er te werk gesteld, meestal verplicht door de
Armenzorg. In Veere waren zo'n vijfenzestig werknemers in
dienst, die vaak onder erbarmelijke omstandigheden hun
werk moesten verrichten.
Detail van de voorgevel met uniek bovenlicht.
Zeeuws Erfgoed 1 7 december 2018 04
