Vroege middeleeuwer
in het ziekenhuis
In het Centrum voor Nucleaire Geneeskunde van het Admiraal De Ruyter Ziekenhuis (ADRZ)
in Goes werd op 13 december 2016 een bijzondere patiënt binnengebracht. Een menselijk skelet
en de bodemplank van een vroegmiddeleeuwse (450-1050) grafkist zouden die avond een CT-scan
ondergaan. Het onderzoek vond plaats in het kader van een internationaal multidisciplinair
onderzoeksproject naar vijf begravingen uit (de buurt van) de belangrijke vroegmiddeleeuwse
nederzetting Walichrum. Het ziekenhuis stelde buiten de normale werktijd belangeloos zijn
apparatuur en expertise ter beschikking voor deze zeldzame toepassing van archeologisch onderzoek.
Walichrum
Al enkele jaren staat de nederzetting Walichrum
- in belang vergelijkbaar met Dorestad - weer volop in de
internationale wetenschappelijke belangstelling. Walichrum
- waar de naam Walcheren vandaan komt - bevond zich van
de zesde tot de elfde eeuw op een locatie op het (huidige)
strand bij Westhove, tussen Domburg en Oostkapelle.
De plaats stond ook in nauw verband met Domburg, waar
later de ringwalburg werd opgetrokken. De meeste
vondsten van het strand zijn oude vondsten van vóór circa
1960, maar in Domburg zijn recentelijk ook enkele
opgravingen uitgevoerd.
Zichtbaar is een dwarsdoorsnede van het graf ter hoogte van het bovenste
deel van de dijbenen. In deze afbeelding is bot te herkennen als witte struc
turen. De twee grote witte cirkelvormige objecten zijn het compacte bot van
de schacht van het dijbeen. Aan de buitenzijde van het rechter dijbeen (voor
de kijker links) ligt een kleiner bot. De typerende halve cirkelvorm laat zien
dat het hier gaat om de schacht van een vingerkootje. Aan de andere kant
ligt aan de binnenzijde van het dijbeen ook een kleiner bot, een midden-
handsbeentje. De structuur van het eikenhout van de grafkist en het verloop
van de jaarringen zijn in deze doorsnede ook heel goed te zien en maken
aanvullend onderzoek van de datering van het graf mogelijk.
Vijf begravingen
Drie begraven mensen zijn afkomstig uit Domburg, en
twee van het strand van Oostkapelle bij de buitenplaats
Berkenbosch. Omdat van de menselijke resten nog maar
weinig bekend was, is door de Universiteit van Oxford en
de SCEZ een project gestart om al het mogelijke van die
mensen en begravingen te weten te komen. In het project
'Investigating the Dead in Early Medieval Domburg' zijn
al een aantal onderzoeken afgerond. Zo zijn in Oxford met
de radiokoolstofmethode (14C) de nog ontbrekende
dateringen van de skeletten vastgesteld en is met behulp
van stabiele-isotopenonderzoek van strontium, zuurstof,
koolstof en stikstof onderzocht of de begraven personen
uit de regio afkomstig zijn of van elders en welk voedsel
het meest is genuttigd.
De twee begravingen van Oostkapelle-Berkenbosch zijn
in 1921 en 1923 gevonden op het strand en maakten deel
uit van een kleine begraafplaats of grafveld. De resten
bevinden zich nu in het Zeeuws Archeologisch Depot van
de SCEZ, maar waren nooit eerder onderzocht. De met
de CT-scan onderzochte begraving is nog min of meer in
dezelfde staat als waarin die in 1923 is geborgen. Op de
eikenhouten kistbodem liggen de overblijfselen van het
skelet, half verscholen in de resten van de grond die lang
geleden in de grafkist is terechtgekomen. Na bijna honderd
jaar worden dit graf en skelet nu voor het eerst aan een
systematisch onderzoek onderworpen.
Enkele resultaten
Van deze begraving zijn al enkele onderzoeksresultaten
bekend. Zo heeft jaarringenonderzoek, uitgevoerd door
BAAC, aangetoond dat de boom van de grafkistbodem op
zijn vroegst tussen 681 en 703 na Chr. in het Duitse
Rijnland gekapt is. Het skelet zelf is ruim gedateerd (14C)
tussen 666 en 778 na Chr. Verder is uit onderzoek van het
tandglazuur gebleken dat de persoon waarschijnlijk niet
afkomstig is van Walcheren, maar van de Brabantse of
Vlaamse zandgronden, het Midden-Nederlandse
rivierengebied of noordelijker langs de Noordzee.
Door het onderzoek in de CT-scanner is vastgesteld dat het
om het skelet van een man gaat. Verder kunnen we mede
op grond van de CT-beelden de lichaamslengte schatten.
Hieruit valt op te maken dat het gaat om een man met een
Zeeuws Erfgoed 3 maart 2017 01
