Het Zeeuwse licht: Piet Mondriaans 'Gezicht op strand en pier vanaf de duinen, Domburg', 1909. New York, Museum of Modern Art.
'op het kruispunt van de kijkrichting van Piet Mondriaan
van Domburg naar Westkapelle'. Hij bottelde het en liet
het deels op transparante schalen verdampen. Ook maakte
hij duizenden foto's die het licht moesten vangen.
Als omlijsting en complement van Grootjans' project
maakte Van Vloten een documentaire tentoonstelling
rond Mondriaan in Domburg.
Francisca van Vloten
Komt uit Leiden
Woont en werkt in Domburg
Is kunsthistoricus en schrijver.
In maart verscheen haar boek Zoals het licht valt.
Rond Toorop en Mondriaan in Domburg
Is conservator en adviseur van het Marie Tak van
Poortvlietmuseum in Domburg
Is voorzitter van het Wetenschappelijk Adviescomité
van EuroArt, de vereniging van Europese kunstenaars
kolonies
Kreeg in 1976 de eerste eenakterprijs van Toneelgroep
Centrum, NRC Handelsblad en Toneel Teatraal voor
haar toneelstuk Mono Stereo, won in 2004 de
Zeeuwse Boekenprijs voor haar boek Moen. Tussen
Toorop en Mondriaan
Vier stromingen komen voor de Domburgse kust samen,
aldus Grootjans: de Wester- en Oosterschelde, de stroming
van de Noordzee en het Nauw van Calais. En die
stromingen zorgen vlak voor de kust bij Domburg voor
een grote 'werveling', waardoor de zoutkristallen in het
water omhoogkomen en de lucht in worden geslingerd.
Als de temperatuur van het zeewater stijgt, groeien ook de
zoutkristallen. Uitgerekend in de week dat Mondriaan voor
het eerst aankwam in Domburg, waren die zoutkristallen
het grootst, soms wel een halve centimeter. Ze weerkaatsen
's zomers het zonlicht en zorgen voor de befaamde,
letterlijke schitterende 'voile' over het zeeoppervlak
van Domburg: "dat melkachtige, dat witte," preciseerde
Grootjans in 2014 voor Omroep Zeeland TV.
Noordelijke eilandplaatsen
Mooi gezegd, maar in hoeverre gaat het om een artistieke
mythe? Hoe veelbesproken en bijna legendarisch ook,
het Zeeuwse licht blijkt net zo Zeeuws als de bolus en
het ringrijden. Dat wil zeggen: het gaat om iets wat
onlosmakelijk bij Zeeland hoort, maar niet exclusief
Zeeuws is. Francisca van Vloten trekt het fenomeen
dan ook voorzichtig wat breder. Als cultuurhistoricus is
ze gespecialiseerd in kunstenaarskolonies in Europa, met
bijzondere aandacht voor de ontwikkeling van Domburg als
kunstenaarskolonie in Europees verband. "Wat Domburg,
Skagen in Denemarken en Ahrenshoop aan de Duitse
Oostzeekust - alle drie 'eiland'-plaatsen in Europa die
kunstenaarskolonies werden - in de eerste plaats gemeen
Zeeuws Erfgoed 4 juni 2016 02
