Het Jaar van het Boek straks ook het Jaar van de Streektaal?
Bijna drie jaar geleden opende het Museum Het Belfort in Sluis. Op de tweede verdieping krijgen
bezoekers de kans Johan Hendrik van Dale, de bekende woordenboekschrijver, te leren kennen.
Wie dus in het kader van 2016 Jaar van het Boek naar een museum wil, is hier aan het goede adres.
Het borstbeeld van Rika in Domburg.
moeilijke naam voor een woordenboekartikel - werden op
steekkaarten geschreven. Toen het oorlog werd, werden de
kaartenbakken in de bomvrije kelders van de Middelburgse
bibliotheek geplaatst, maar door het bombardement in mei
1940 ging al het werk aan de eerste letters - de A tot de F
waren drukklaar - verloren. Rika moest het werk opnieuw
doen. Tussen 1943 en 1947 lag het werk aan het
woordenboek stil. Rika werd geëvacueerd naar Utrecht.
Daar ontmoette zij onder andere professor De Vooys die
haar overhaalde om ook weer haar letterkundig werk op
te nemen, wat ze ook deed. In 1954 publiceerde ze Dapper
vrouwenleven. Karakter en levensbeeld van Betje Wolff
en Aagje Deken. Ze had deze woorden ook op haar eigen
levensloop kunnen plakken. Ook zij is immers een dappere
vrouw geweest.
Het woordenboek werd tussen 1959 en 1964 in drie delen
gepubliceerd. Zoals nu ook vaak gebeurt met dialect
woordenboeken, was het vrijwel onmiddellijk uitverkocht.
23 november 1964 werd een grote dag voor haar: de dag
na haar 80ste verjaardag werd het derde en laatste deel
van het woordenboek uitgegeven. Dit werd op 22 november
2014 - 50 jaar later - herdacht in de Zeeuwse Bibliotheek
te Middelburg. Op die dag werd ook de digitale online versie
aan het publiek gepresenteerd. Op www.zeeuwsewoorden-
bank.nl kan het woordenboek aan de hand van zoekfuncties
gemakkelijk worden doorzocht.
Na haar overlijden verscheen de biografie Hendrika
Catharina Maria Ghijsen "Herinneringen". M.P. de Bruin,
op dat ogenblik hoofd van het Zeeuws Documentatie
centrum, schreef in 1976 een in memoriam over haar in
Taal en tongval, het tijdschrift voor dialectologie, waarin
zij zelf diverse artikelen schreef gedurende haar leven.
Ghijsen ligt begraven op de begraafplaats van Domburg,
waar ze behalve het borstbeeld dat in het najaar van 2015
werd onthuld ook een straatnaam (de Doctor H.C.M.
Ghijsenstraat) heeft gekregen.
Hendrika Catharina Maria Ghijsen was een opmerkelijke en
hardwerkende vrouw, die voor de Zeeuwen een geweldige
schat heeft achtergelaten. We kunnen haar hier alleen
maar dankbaar voor zijn.
In Museum Het Belfort is dankzij de beroemde Sluizenaar
Johan Hendrik van Dale heel veel aandacht voor woorden
boeken. En woordenboeken hebben met taal te maken.
Er is zodoende ook aandacht voor streektaal, zowel voor
dialectwoordenboeken als voor de taal zelf. Streektaal is
immers vooral spreektaal, maar mensen zijn al decennia
lang geïnteresseerd in hun eigen moederstaal en schrijven
er dan ook over. De combinatie van boeken en streektaal
is in dit museum aanwezig. Hier is ook de SCEZ-tentoon-
stelling De Zeeuwse Klapbank met audiofragmenten uit
heel Zeeland te beluisteren in een permanente installatie.
Het Belfort is blijkbaar niet het enige museum dat in
streektaal geïnteresseerd was en is. 2016 lijkt duidelijk
het jaar te worden waarin op diverse plaatsen aandacht is
voor de Zeeuwse streektaal. Het Warenhuis, Museum Land
van Axel wil in de loop van 2016 een kamer inrichten,
waarin aandacht wordt besteed aan de taal van Zeeuws -
Vlaanderen. Het project wordt in de loop van 2016
uitgewerkt.
Maar ook buiten Zeeuws-Vlaanderen komt er meer en meer
aandacht voor taal. Het VVV-Inspiratiepunt Domburg heeft
de SCEZ gevraagd om te helpen met een kleine bijdrage
over de streektaal. Uit de verhalen van De Zeeuwse
Klapbank heeft het inspiratiepunt vier korte fragmenten
gekozen die daar te beluisteren zijn.
Een echte streektalententoonstelling komt er vanaf eind
maart in Goemanszorg in Dreischor. De wisseltentoon
stelling van dit jaar toont de Nieuwe Cronyk van Zeeland
van Mattheus Smallegange - alweer een boek in het Jaar
van het Boek - en er is aandacht voor Zeeuwse streek-
drachten en Zeeuwse streektaal, dit onder andere naar
aanleiding van de onlangs gevierde 50ste verjaardag van
het Woordenboek der Zeeuwse Dialecten. De Zeeuwse
Klapbank zal er met alle fragmenten te zien en te
beluisteren zijn, en ook de bioscoopstoelen met verhalen
uit de reizende tentoonstelling van toen krijgen er een
plaats.
Wie dus iets over streektaal in Zeeland wil horen, kan in
2016 zowel in Sluis, Domburg, Dreischor en later ook nog
in Axel terecht. Dat ons Zeeuwse immaterieel cultureel
erfgoed op deze manier in de kijker wordt geplaatst,
kan de SCEZ alleen maar toejuichen.
Zeeuws Erfgoed 1 5 maart 2016 01
