Vind de vinder
Een bijzondere gouden fibula van Walcheren
In de zomer van 2008 is op Walcheren een bijzondere fibula (mantelspeld) gevonden:
een zogenoemde drieknoppenfibula uit de laat-Romeinse tijd, geheel van goud.
Archeologen Robert van Dierendonck en Stijn Heeren willen graag in contact
komen met de vinder.
Meestal zijn mantelspelden van dit type van een
koperlegering gemaakt, incidenteel verguld of verzilverd,
maar een geheel gouden fibula komt nauwelijks voor.
Wat de speld nog meer bijzonder maakt, is de datering.
De schaarse andere gouden spelden die bekend zijn,
komen bijna allemaal uit de vierde eeuw na Chr.
De speld van Walcheren is een late variant van de
drieknoppenfibula, uit de periode circa 390-425 na Chr.
Een eerdere datering ging nog uit van de vierde eeuw.
Wie droeg deze mantelspeld?
De drieknoppenfibula is een symbool van de Romeinse
macht: hijwerd uitgereikt aan officieren en hoge civiele
gezagsdragers. De rijk versierde en gouden exemplaren
werden door of namens de Romeinse keizer zelf uitgereikt
aan de hoogste klasse van officieren of bondgenoten.
De drager van de speld van Walcheren kan dus een hoge
officier van het laat-Romeinse leger zijn geweest. Dat zou
er op kunnen wijzen dat de hogere delen van de Romeinse
kust in Zeeland - de rest van het Zeeuwse achterland was
in die tijd een groot waddengebied - strategisch nog van
belang waren en dat mogelijk bijDomburg een bezetting
lag om de Noordzeekust te verdedigen. Die laat-Romeinse
kustverdediging heeft zelfs een latijnse naam, de Litus
Saxonicum.
Maar omdat het 'officiële' Romeinse leger van de Rijn
rond 402 werd teruggetrokken naar Italië, is er ook nog
een andere mogelijkheid. Er is maar één andere gouden
drieknoppenfibula van een nog latere variant dan die
van Walcheren bekend, namelijk uit het bekende graf
van Childerik (+481) in Doornik (België). Childerik was
een vroegmiddeleeuwse koning die na het vertrek van
de Romeinen een eigen koninkrijkje bestuurde, maar die
met zijn eigen krijgers als bondgenoot van de Romeinse
generaal Aetius rond 450 had gevochten tegen de Hunnen
bij de Catalaunische velden in Noord-Frankrijk.
Daarom had hij van Aetius een gouden drieknoppenfibula
en een Romeinse zegelring gekregen. Gezien de datering
van de speld van Walcheren (circa 390-425) is het
mogelijk dat deze van na het vertrek van de Romeinse
legers dateert. In dat geval is de speld waarschijnlijk
door de Romeinse keizer uitgereikt aan een van de eerste
'kleine koningen' van dit gebied, die geheel onafhankelijk
zijn gebied bestuurde maar met zijn soldaten af en toe
steun verleende aan Romeinse expedities in de omgeving.
De gouden drieknoppenfubula van Walcheren (bron: mdann.nl).
Wij zoeken de vinder
Voor de wetenschap en de geschiedenis van Zeeland is
de vindplaats erg van belang: waar precies is deze
vondst in de grond geraakt? Archeoloog Stijn Heeren
(Vrije Universiteit Amsterdam) is bezig met een groot
onderzoek naar de bewoning van de Lage Landen in de
laat-Romeinse periode. Archeologen willen graag weten
of er andere vondsten op die plek zijn gedaan, om te weten
te komen of er bijvoorbeeld een grafveld ligt (dan is er
iemand met deze fibula begraven) of dat het om een
nederzetting gaat, wellicht de woonplaats of de
garnizoensplaats van de hoge officier.
Via de website www.mdann.nl zijn wij in 2008 de fibula op
het spoor gekomen, maar tot nu toe is het niet gelukt de
vinder te traceren. Bent u de vinder, of kent u de vinder?
Neem alstublieft contact met ons op. De vinder blijft in het
bezit van de fibula. Wij willen graag de vindplaats weten en
de fibula en eventuele andere vondsten van dezelfde plek
documenteren.
Stijn Heeren (s.heeren@vu.nl)
Robert van Dierendonck (rm.van.dierendonck@scez.nl)
Gezien het feit dat het nog resterende Zeeuwse gebied
aan het begin van de vijfde eeuw erg klein moet zijn
geweest is deze mogelijkheid echter minder waarschijnlijk.
Oude tekening van de 'schat van Childerik', uit zijn in 1653 te Doornik
aangetroffen graf. De schat, met rechtsboven de fibula, ging na diefstal
in 1831 grotendeels verloren.
Zeeuws Erfgoed 7 december 2014 04
