Maritieme ambachten
in een nieuw tijdperk
J
Strenge Europese wet
en regelgeving vormen
een bedreiging voor het
behoud van traditionele
maritieme ambachten
Maritime
Heritage Skills
Op 25 september vond in Oostende een grote maritieme conferentie plaats in het kader van het
Europese Interreg IVa clusterproject 'Maritime Heritage Skills' (MHS). In het middagprogramma
verzorgden de Provincie Zeeland en de SCEZ, beide partners binnen het project, een workshop over
de toekomst van maritieme ambachten. Kennisoverdracht, beperkende wet- en regelgeving en gebrek
aan financiële middelen bij de bouw van replica's vormden een van de onderwerpen.
'Investeren in je toekomst'
[ïn?T4nverVhri]d*f0 *B^(MVvMtin(j?prrigiwrnTif
2W?-JÜU GEflnapaenl daar de Europese Unie
De laatste decennia is de belangstelling voor het bouwen
van replica's van historische schepen beduidend
toegenomen. Een van de oudste en tevens bekendste
Nederlandse replicaschepen is het VOC-retourschip
'Batavia' in Lelystad. Maar ook enkele partners binnen
het MHS-clusterproject werken aan de bouw van een
replicaschip: de 'Medway Queen' (Engeland), de
'New Belgica' (Vlaanderen) en de 'Jean Bart' (Frankrijk).
De romp van de van oorsprong uit
1924 daterende (stalen) rader
stoomboot 'Medway Queen' wordt
sinds 2009 geheel herbouwd met
traditionele scheepsbouwtechnie-
ken. Bij de reconstructie kunnen
de werknemers veel vaardigheden
aanleren, zoals het bewerken en
lassen van metaalplaten. De werk
zaamheden worden, binnen het
verband van de New Medway
Steam Packet Company Ltd.,
uitgevoerd door enkele betaalde
krachten en een grote groep
vrijwilligers. Bij de herbouw van
het van oorsprong uit 1884 daterende (eveneens stalen)
stoomschip 'New Belgica' wordt vooral gewerkt met
laaggeschoolde werkzoekenden die via de VDAB (Vlaamse
Dienst voor Arbeidsbemiddeling en Beroepsopleiding)
aangetrokken worden. Op de werkvloer bij De Steenschuit
vzw in Boom verwerven de deelnemers sinds 2007 een
groot aantal traditionele maritieme vaardigheden.
Daarnaast maken ze zich vertrouwd met gebruikelijke
werkattitudes, hetgeen hun kansen op een (betaalde) baan
op de arbeidsmarkt vergroot. De reconstructie van het
zeventiende-eeuwse (houten) oorlogsschip 'Jean Bart' in
Gravelines beoogt vooral het doorgeven van traditionele
houtbewerkings- en smederijvaardigheden. Sinds 2002
wordt door een groot aantal, met name jongere
medewerkers onder leiding van de Association Tourville
aan de totstandkoming van de replica gewerkt.
De beoogde bouwtijd van het schip bedraagt twintig jaar.
In de workshop tijdens de conferentie in Oostende bleek
dat een gebrek aan financiële middelen en de strenge
Europese regelgeving een obstakel bijbovengenoemde
projecten vormen: zo zijn de restauratiegelden voor de
'Medway Queen' opgedroogd, waardoor een aantal
betaalde, ervaren medewerkers na 2,5 jaar hun
werkzaamheden moet beëindigen. Dit betekent een
flinke aderlating, ook omdat het schip nog niet eens voor
de helft gereed is. De organisatie heeft onlangs besloten
voortaan volledig op vrijwilligers in te zetten. Desondanks
dreigen kennis en ervaring verloren te gaan.
Omdat het gebrek aan financiële middelen bij dit soort
projecten structureel blijkt te worden, werd door diverse
aanwezigen in de workshop gesuggereerd dat overheden
meer in vrijwilligers(beleid) zouden moeten investeren.
Daarnaast zou de focus ook op
andere groepen moeten liggen,
om meer mensen te enthousias
meren voor traditionele mari
tieme vaardigheden. Als hulp
middel hiertoe zou een digitale
leerweg gebruikt kunnen
worden. Tevens werd opgemerkt
dat in de praktijk het werken
met laagopgeleide werkzoeken
den niet altijd een goede inves
tering blijkt te zijn, aangezien
het uitvalpercentage hoog is.
Naast gebrek aan financiële
middelen blijken vooral de wet
en regelgeving op het gebied van gezondheid, veiligheid
en milieu voor de nodige kopzorgen te zorgen bij de bouw
van, maar vooral bij het varen met replica's. Replica's
worden namelijk beschouwd als nieuwe schepen en vallen
om die reden onder de nieuwe, strenge Europese
regelgeving. Dit zorgt met name voor problemen bij de
schepen die voor de chartervaart/pleziervaart worden
ingezet. Doordat de replica's zo authentiek mogelijk
nagebouwd worden, kan vaak niet aan alle regels worden
voldaan. Dit heeft veelal tot gevolg dat schepen slechts
met een beperkt aantal personen mogen uitvaren, wat
chartervaart nagenoeg onmogelijk maakt. Er zijn echter
historische schepen die toch commercieel kunnen
opereren. Een goed voorbeeld is de houten schoenerbrik
'Tres Hombres', een professioneel zeilend vrachtschip.
Ook dit schip (geen replica overigens) werd met de strenge
Europese regelgeving geconfronteerd, maar wist deze te
omzeilen door onder de vlag van Sierra Leone te varen.
De discussie tijdens de workshop maakte duidelijk dat
de Europese Unie meer begrip zou moeten hebben voor
de bijzondere positie van historische schepen en daarmee
de bijbehorende problemen die ontstaan als moderne
wet- en regelgeving op deze categorie schepen wordt
toegepast.
Zeeuws Erfgoed december 2014 04
