Serooskerke en Arend van Valckensteyn. Zij waren aan
het begin van de Tachtigjarige Oorlog Spaansgezind.
Het kasteel kreeg een sterke Spaanse bezetting, waardoor
het in 1572-1574 niet door de Geuzen is verwoest. In
de zeventiende eeuw kwam het kasteel in bezit van het
geslacht Boudaen Courten en in de tweede helft van de
achttiende eeuw van het geslacht Van Citters. Toen zijn
opnieuw werkzaamheden verricht.
In 1863 is kasteel Popkensburg publiek geveild en door
de koper J. Agelink van Rentergem te Middelburg gesloopt.
Een sage verhaalt hoe iedereen die bij de sloop betrokken
was, vervloekt bleek. Binnen vijftien jaar, zo vertelt
publicist Frederik Nagtglas (1821-1902) in een aanteken
boek, stierven vele betrokkenen; Agelink van Rentergem
bezweek bijvoorbeeld aan kanker. 'Het kasteel had zich
gewroken.'
Het onderzoek
De gracht om het afgebroken kasteel bleef tot na de
Tweede Wereldoorlog herkenbaar en open. Vanaf 1955
zou men begonnen zijn met demping ervan met afval.
Kaarten tot in de twintigste eeuw vertonen verschillen
in de locatie van het voormalige kasteel.
Plattegrond van de begane grond van het kasteel door F.J.M. Bourdrez,
1863. a: kamer met empirebehang. b: kamer met goudleren behang.
c: studeerkamer van Jacob Verheye van Citters. d: kamer met gobelins.
e: hal of ridderzaal met marmeren tegels. f: zg. zomerkeuken. f2: ronde
toren provisiekast. g: overwelfde gang. h: gaanderij. i: binnenplaats.
k: winterkeuken. l: later bijgebouwde overdekte gang. m: bordes dat vroeger
in de open lucht lag. De uitsteeksels met kruisjes zijn privaten.
r Foto van de resten van de fundamenten van Popkensburg (foto WAD).
Overzicht van muurwerk in de proefsleuven, met projectie van
de plattegrond volgens Bourdrez, 1863 (illustratie WAD).
In de proefsleuven vanuit het oosten, noorden en westen
waren nog stevige fundamenten aanwezig. De resten van
de kasteelmuur hadden in de sleuven een dikte van 1,60
meter en waren opgebouwd uit grote Zeeuwse moppen
(30 x 15 x 7 centimeter). De buitenzijde was aangesmeerd
met pleisterwerk. In de westelijke proefsleuf kwamen wat
fundamentresten van binnenmuren tevoorschijn.
Deze bakstenen waren kleiner (26 x 12 x 7 centimeter) en
behoren misschien bij een latere verbouwing. Ook leek hier
een rest van een bakstenen vloer bewaard, met drie lagen
hergebruikte bakstenen opeen. In een ander deel lagen de
bakstenen op hun kant: een steviger vloer of omgevallen
muur?
Doordat de buitenmuren in drie proefsleuven in kaart
zijn gebracht, kon een plattegrond van het kasteel uit 1863
in de huidige topografie worden gepast. Het kasteel bleek
een stuk kleiner dan oude kaarten doen geloven:
de afstand tussen de buitenkant van de westelijke en
de oostelijke muur meet 20,70 meter. De kadastrale
minuut uit 1832 kwam het dichtst bij deze projectie.
De woongroep van het huidige Hof Popkensburg gaat
op zoek naar mogelijkheden om de contouren van het
voormalige kasteel weer zichtbaar te maken.
Zeeuws Erfgoed 23 september 2014 03
