De verhuizende schuur
Over de ontmanteling van een Zeeuws-Vlaamse schuur
www.meldpunterfgoedzeeland.nl
www.boerderijenzeeland.nl
Documentaire
Landbouwschuren zijn geen statische objecten.
Al eeuwenlang worden ze aangepast aan een
veranderende bedrijfsvoering, nieuwe technieken
en heersende modetrends. Zo werden in Zeeland
de karakteristieke, gepotdekselde dwarsdeelschuren
verlengd of juist verkleind, werden ze geheel of
gedeeltelijk versteend en kreeg menig schuur
een golfplaten dakbedekking.
De veranderingen in de landbouwsector zijn de afgelopen
decennia echter dermate grootschalig en ingrijpend geweest,
dat veel historische landbouwschuren aan de bedrijfsvoering
zijn of worden onttrokken. Onpraktisch in het gebruik
en duur in onderhoud wachten deze achttiende- en
negentiende-eeuwse kathedralen van het Zeeuwse landschap
een onzeker lot. Vaak ligt verval en sloop op de loer.
Dat redding soms uit onverwachte hoek kan komen,
blijkt uit het verhaal van 'de verhuizende schuur'.
Meldpuntmelding
In april 2012 kwam bij het Meldpunt Erfgoed Zeeland
een melding binnen over de voorgenomen sloop van een
historische landbouwschuur aan de Aandijkseweg 1 in
Zaamslag. De eigenaar, de familie Nijssen, had een
omgevingsvergunning voor sloop aangevraagd; de vervallen
schuur speelde in de huidige bedrijfsvoering geen rol van
betekenis meer, terwijl de kosten van herstel onevenredig
hoog bleken. Aangezien de schuur geen beschermde status
had, werd de vergunning zonder problemen door de
gemeente Terneuzen verleend. Opnieuw leek een
karakteristieke schuur uit het Zeeuwse landschap te
verdwijnen. Kort na de melding bij het Meldpunt kreeg
een particulier, Sjaak Murre uit 's-Gravenpolder, een tip
van Sandra Dobbelaar van Stichting Landschapsbeheer
Zeeland. Hij werd al gauw enthousiast over het idee van
verplaatsing van de schuur; eind negentiende eeuw was
op zijn eigen boerenerf de landbouwschuur met een gelijke
omvang afgebroken. Door de Zeeuws-Vlaamse schuur
naar zijn erf in 's-Gravenpolder te verplaatsen zou hij de
oorspronkelijke situatie in hoge mate kunnen herstellen.
Volledige ontmanteling
Hergebruik of herbestemming van historische landbouw-
schuren is kostbaar en vaak onrendabel. Verplaatsing van
een schuur brengt nog eens extra kosten met zich mee;
de reden waarom schuurverplaatsingen tegenwoordig bijna
niet meer voorkomen. Door de werkzaamheden grotendeels
zelf uit te voeren, probeert Murre dit laatste obstakel te
vermijden. Zo besteedt hij al sinds de zomer van 2012
heel wat vakantie- en avonduren aan de ontmanteling van
de schuur. Zonder specifieke voorkennis en ervaring,
maar vooral door goed te kijken, pelt hij de schuur stukje
bij beetje af: het riet, de panlatten, het potdekselwerk,
de bakstenen binnenmuren
Uiteindelijk staat alleen het hart van de schuur, het houten
gebintwerk, nu nog overeind. Een volgende fase komt in
zicht, het demonteren van de gebinten en vervolgens het
vervoeren en opnieuw opbouwen ervan aan 'd'n overkant'.
Het project heeft inmiddels de aandacht getrokken van
diverse personen en organisaties en Murre heeft dan ook
van diverse kanten, vooral in de vorm van advies, steun
aangeboden gekregen. Het zal echter nog heel wat
inspanning vergen voordat de schuur er staat, maar reeds
nu al kan gesproken worden van een uniek project.
Zorgvuldig wordt het nog te hergebruiken riet verwijderd en tot bossen opgebonden
(foto Lucien Calle).
Zeeuws ErfgOed 7 juni 2013/02 MONUMENTEN
De ontmanteling van 'de
verhuizende schuur' wordt
sinds de late zomer van
2012 in documentaire-
vorm door een filmploeg
vastgelegd. Marjan van den
Bos, Theo Rietveld en
Rinke Slump werden
gegrepen door de schoon
heid van de schuur én niet
minder door de man achter de geplande verhuizing,
Sjaak Murre. Want zou het hem gaan lukken? Was het
houten gebintwerk niet te zwaar aangetast door de
houtworm en de boktor? En waren ontmanteling en
vervoer als 'bouwpakketje' haalbaar? In de zon, maar
ook vaak bij wind en regen én bij invallende duisternis
werden tot nu toe alle fases van de ontmanteling vast
gelegd. Het verhaal van een eeuwen- oude schuur en van
iemand die gelooft in zijn ideeën en zijn droom
probeert te realiseren.Van de filmopnames en de
interviews heeft de documentaireploeg een trailer
samengesteld, genaamd 'De Verhuizende Schuur', te
zien op www.youtube.com.
