Twee Zeeuwse bouwwerken voorgedragen
voor status rijksmonument
Zeelandbrug
Pasveersloot
De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed in Amersfoort heeft
89 waardevolle en kenmerkende bouwwerken en locaties uit de
wederopbouwperiode 1959-1965 voorgedragen als rijksmonument.
In de selectielijst staan twee Zeeuwse objecten: de Pasveersloot in
Dreischor en de Zeelandbrug tussen Zierikzee en Colijnsplaat.
Het aanwijzingsprogramma is een vervolg op de 'Top 100' van minister
Plasterk uit 2008, die betrekking had op de architectuur uit de periode
1940-1958. Net als bij deze wederopbouwmonumenten gaat het om
excellente bouwwerken in de ontwikkeling van de architectuur,
bouwtechniek of ruimtegebonden kunst. Deze toonbeelden zijn
geselecteerd aan de hand van een aantal categorieën, waaronder economie,
verzuiling en verzorgingsstaat. Ook is gekeken naar de verschillende
architectuurstromingen en het oeuvre van architecten. Extra aandacht is
uitgegaan naar groenaanleg, afwerking en materiaalgebruik, en een
evenwichtige regionale spreiding.
De Rijksdienst vroeg onder andere de Zeeuwse gemeenten en de SCEZ
om suggesties te doen met betrekking tot de op te stellen selectielijst.
Tientallen Zeeuwse objecten werden voorgedragen, waarvan na een
zorgvuldige weging de Pasveersloot en de Zeelandbrug voor de nationale
selectie werden geselecteerd. De selectielijst met in totaal 89 potentiële
nieuwe rijksmonumenten is op 18 maart door minister Bussemaker van
Onderwijs, Cultuur en Wetenschap voor advies overhandigd aan de Raad
voor Cultuur. Naar verwachting zal de minister dit najaar de definitieve
lijst bekendmaken.
Precies vijftig jaar geleden werd een begin gemaakt met de bouw van
de Zeelandbrug. Deze eerste verbinding over open zeewater moest
Zeeland beter ontsluiten naar de rest van Nederland. Want hoewel de
kort daarvoor aangelegde wegen over de deltadammen Zeeland open
hadden gelegd voor het verkeer, bleef de Oosterschelde een obstakel.
Dit kwam vooral doordat de bestaande veerverbinding tussen
Zierikzee op Schouwen-Duiveland en Kats op Noord-Beveland de
groeiende verkeersdruk niet aankon. Om zowel de handel als het
toerisme te bevorderen besloot de Provincie Zeeland tot de aanleg van
een ruim vijf kilometer lange tolbrug tussen Zierikzee en Colijnsplaat.
Begin 1963 werd gestart met de bouw. Uiteindelijk kwamen 52
gebogen brugelementen te rusten op 54 pijlers. Om de doorgang van
de scheepvaart niet te belemmeren, werd tevens een 40 meter lang
beweegbaar gedeelte in de brug opgenomen. Op 15 december 1965
werd de - toen nog Oosterscheldebrug geheten - Zeelandbrug door
koningin Juliana officieel voor het verkeer in gebruik genomen. Het
was op dat moment de langste brug van Europa, een positie die pas in
1998 werd prijsgegeven met de oplevering van de Vasco da Gamabrug
in Lissabon.
Vijftig jaar na aanvang van de bouw is de Zeelandbrug nog steeds de
langste brug van Nederland en staat hij symbool voor zowel de
provincie Zeeland als de grote infrastructurele projecten die in de
periode van de (late) wederopbouw het vervoer over de weg moesten
ve rge makkel ijken.
(foto Ben Aeelt, DNA Beeldbank Zeeland)
De Pasveersloot aan de Welleweg in Dreischor is een waterzuiverings
installatie naar een ontwerp van de Middelburgse ingenieur Aale
Pasveer. De met kinderkopjes beklede sloot uit 1960 deed tot 2001
dienst als bacteriologische zuiveringsinstallatie. Daarna werd het van
wege de beperkte capaciteit buiten bedrijf gesteld. Na een grondige
renovatie door de Stichting Beschermd Erfgoed Schouwen-Duiveland
werd de Pasveersloot in 2003 als industrieel monument overgenomen
door het Streek- en Landbouwmuseum Goemanszorg in Dreischor.
Een Pasveersloot, ook wel oxydatiesloot genaamd, was een goedkope
manier om water te zuiveren. In de sloot werd rioolwater in geringe
hoeveelheden rondgepompt. Bacteriën uit het rioolwater zorgden voor
de zuivering van het water, waardoor na een paar dagen het water voor
zo'n tachtig procent schoon was. Het onderzoek naar deze methode
werd door Pasveer in 1953 bij TNO in Delft gestart en bleek al gauw
succesvol: reeds in 1954 verscheen de eerste Pasveersloot in
Voorschoten. Mede vanwege de aanvaardbare kosten van de methode
was de Pasveersloot van grote betekenis voor de zuivering van riool
water en kreeg het ontwerp wereldwijd navolging.
Zeeuws ErfgOed 6 juni 2013/02 MONUMENTEN
