Colofon
MonuMENTaal
Cultureel
Erfgoed
www.scez
.nl
Bij de omslag
Zeeuws Erfgoed is een uitgave van Stichting Cultureel Erfgoed Zeeland
en verschijnt vier keer per jaar. Deze nieuwsbrief informeert over
archeologie, cultuurhistorie, erfgoededucatie, monumenten,
musea, streektalen en volkscultuur in Zeeland.
Zeeuws Erfgoed wordt mede mogelijk gemaakt door de Provincie
Zeeland. Abonnementen en adreswijzigingen alleen schriftelijk
via postbus 49 o.v.v. Zeeuws Erfgoed.
Redactie Marinus van Dintel, Aad de Klerk, Jan Kuipers,
Veronique De Tier en Janneke de Wit
Eindredactie Saskia Buitenkamp, Aad de Klerk en Jan Kuipers
Foto's Stichting Cultureel Erfgoed Zeeland, tenzij anders vermeld.
De SCEZ streeft er met de uiterste zorgvuldigheid naar om
voorafgaand aan het moment van publicatie contact op te nemen
met de rechthebbenden.
De SCEZ kan op geen enkele wijze aansprakelijk worden gesteld voor
beeldmateriaal, door derden aangeleverd, waarop auteursrecht berust.
Opmaak decreet, Ramon de Nennie, Middelburg
Druk Meulenberg, Middelburg
Contact Stichting Cultureel Erfgoed Zeeland
Postbus 49 4330 AA Middelburg
Bezoekadres locatie De Burg, Groenmarkt 13
T 0118-670870 F 0118-670880 E info@scez.nl
Zeeuws Erfgoed
jaargang 11 nr. 4
Stichting
Zeeland
december 2012
- Zeeuws Archief Nieuws nr. 56
Aan dit nummer droegen bij
ARCHEOLOGIE Guus Besuijen, Robert van Dierendonck,
Henk Hendrikse, Hans Jongepier en Jan Kuipers
CULTUURHISTORIE Paul Harthoorn, Kees Knulst
en Sophie Oosterwijk
ERFGOEDEDUCATIE Josien Pootjes
MONUMENTEN Marinus van Dintel, Sandra Dobbelaar,
David Koren, Tony Veenstra en Jan van Zon
MUSEA Jeanine Dekker, Marcelle Immink, Stef Traas
en Janneke de Wit
STREEKTALEN Veronique De Tier
MONUMENTAAL Jeanine Dekker
ALLERLEI Leo Adriaanse, Marinus van Dintel, Johan Francke,
Rogier Havermans en Truus Trimpe Burger-Mekking
Aanlevering van kopij
Voor het volgende nummer en/of reacties op deze nieuwsbrief bij
voorkeur digitaal tot 14 januari 2013, zeeuwserfgoed@scez.nl of
via postbus 49, 4330 AA Middelburg o.v.v. kopij Zeeuws Erfgoed.
De bouwvallige villa Jufferschans 'in Italiaanse stijl' uit 1913,
bij de voormalige Jonkvrouwschans te IJzendijke, is tegenwoordig
vooral bekend als 'spookhuis'. Het pand kreeg de afgelopen jaren
flink veel media-aandacht; hedendaagse 'ghost hunters' deden er
onderzoek. Een waarneming uit 2009 meldt: "In de huiskamer
zagen we lichtflitsen, een paar vortaxen, een paar keer een grijze
schim en wat vreemde geluiden. Ook nabij de heg zagen we een paar
grijze schimmen en hoorden we voetstappen. Het was ook steeds een
andere plek die steeds anders aanvoelde."
De griezelige reputatie en hedendaagse volksverhalen ontstonden
nadat dit buitenhuis in 1976 aan verwaarlozing was overgegeven.
De oorspronkelijke schans ten zuiden van IJzendijke dateerde uit
1605. Het was een vierkant gebastioneerd werk met gracht en
contrescarp, waarvan de wallen ook fungeerden als zeewering.
Door middel van een 400 meter lange dijk was de schans
verbonden met IJzendijke in het noorden. Zij diende tot 1702
ter beheersing van de scheepvaart in het Jonkvrouwgat en speelde
daarna een rol als onderdeel van de Passageulelinie. De nog in
het landschap te herkennen schans werd tijdens de Belgische
Revolutie in 1831 weer opgemaakt met bastionnetjes op
de hoeken en voorzien van een kleine kazerne. Zij werd gesloopt
in 1839.
IJzendijke e.o. met Juffrouwschans.
Detail van kaart Hattinga 1746.
Erfgoed leeft, ook het immateriële. Het is niet alleen aanwezig in allerlei
traditionele gebruiken, maar dient ook als inspiratiebron in de kunst en
kunstnijverheid. Meekrapwortels zijn opnieuw ontdekt als middel om
textiel te verven, handwerken is in de vorm van wildbreien aan een revival
begonnen en sieraden bij de Zeeuwse streekdracht worden nu met liefde
bij eigentijdse kleding gedragen. Zeeuwse broekstikken krijgen een vrije
interpretatie als woondecoratie en eind oktober verscheen een boek met
recepten als vervolg op het overweldigende succes van het Zeeuwse Knop
Bakblik.
En dan een ander icoon van de provincie: Zeeuws Meisje. Ze is al meer
dan een eeuw oud en onderging regelmatig een gedaantewisseling.
Het oudste Zeeuws Meisje dateert uit 1894, toen een gestileerde
Zuid-Bevelandse op margarinepakjes verscheen. In die tijd zetten
bedrijven wel vaker portretten van vrouwen in Zeeuwse dracht in
voor reclamedoeleinden. In de jaren twintig prijkte een Zuid-Bevelandse
bovendien op het bankbiljet van 10 gulden. Het Zeeuws Meisje van de
margarine trok veel aandacht met televisiespotjes die vanaf de jaren
zeventig werden uitgezonden. Menigeen, onder wie de toenmalige
commissaris van de koningin, ergerde zich aan het 'margarinetrutje',
dat deed voorkomen alsof zuinigheid een karaktertrek van alle Zeeuwen
Nieuwe Zeeuws Meisjes volgden. In 2005 ging de titel naar Anna
Dieleman in haar rood met blauw boerenbonten jurkje met vetersluiting.
In een nieuwe poging te "breken met het traditionele botertrutje"
lanceerde kunstenaar-fotograaf Rem van den Bosch dit jaar een zoektocht
naar een Nieuw Zeeuws Meisje. Anne van Weenen won de competitie in
een creatie van streekdrachtkleding. Ontwerpster was Marty Weststrate,
die hiervoor de kleding van haar oma gebruikte. Van boterbabbelaarmaker
JB Diesch, die zich een nieuwe visuele identiteit gaat aanmeten, krijgt
het Nieuwe Zeeuws Meisje een ereplek op de babbelaarblikjes.
Zeeuws Erfgoed 27
Colofon Bij de omslag Monumentaal
