Inhoudsopgave
SCEZpresse
ARCHEOLOGIECULTUURHISTORIEERFGOEDEDUCATIEMONUMENTENMUSEASTREEKTALEN
2 SCEZpresse
ARCHEOLOGIE
3 Archeologisch Nieuws
4 Onderzoek en meldingen
6 Opgraving voor het voetlicht:
Hof Ramsburg, een tipje van de sluier
JAARTHEMA
7 Zeeland zwemt in het erfgoed
CULTUURHISTORIE
7 Het (vaak) vergeten water
Het Zeeuwse Jaar van het (buiten- én binnen-) Water
8 Geslaagde cursus over groene geschiedenis afgerond
MUSEA
9 Zeeuwse musea houden stand in turbulent jaar
10 Museaal erfgoed inzichtelijk
11 Museumvoorwerpen in de Zorg
Ontdek de Zeeuwse musea via de QR-code
12 Volkscultuur Nieuws
STREEKTALEN
13 Streektaal Varia
14 Ander nieuws
ERFGOEDEDUCATIE
15 Last minute! 14 maart nascholingsdag over de Canon
Jaar van de Historische Buitenplaats
Internationaal scholenproject over de Tweede Wereldoorlog
MONUMENTEN
16 De Zeeuwse boerderij in de gevarenzone?
18 Monumentenronde:
Platform Kastelen en Buitenplaatsen in Zeeland
19 Tijdl oze boeren plavuizen
20 Nieuwe Bierkaai en restauratie van het bruggenhoofd in Hulst
Erfgoed Allerlei
21 Publicaties
23 Colofon Kortelings
24 M OnuM EN Taal
Bij de omslag
Zeeland telde ooit, op de wisselende grens van water en land, ettelijke
tijhavens. Bij hoogwater voeren de schepen zo'n haven binnen, om
daarna bij laagwater droog te vallen. Na te hebben geladen of gelost
konden de schepen bij opkomend tij vervolgens uitvaren. Vanaf 1850
kenden veel tijhaventjes een (korte) bloeiperiode dankzij de teelt en
het transport van suikerbieten. Door verzanding, aanslibbing en
voortgaande bedijking raakten veel haventjes vroeger of later in
onbruik. Het enkele malen verplaatste haventje van Nieuw-Namen
kwam uiteindelijk te liggen in Emmadorp, in het tegenwoordige
Verdronken Land van Saaftinge. Twee scheepswrakken, een sluisje en
de vroegere havenmeesterswoning vormden lang de laatste sporen.
Dijkverzwaring heeft inmiddels ook die laatste sporen uitgewist.
(foto R.H.G. Kleingeld (DIHO); bron: Zeeuws Archief, Archief NIOO)
Op het moment dat ik dit stukje schrijf vriest het buiten dat het kraakt.
Het is begin februari en Zeeland ligt onder een deken van sneeuw. Op een
enkele plek wordt voorzichtig geschaatst. Sneeuw en ijs: het is allemaal water,
en water staat in 2012 centraal. Het is het Zeeuws Jaar van het Water, een
thema waar we vanuit de erfgoedsector veel over te melden hebben. Op de
nieuwjaarskaart van de SCEZ stond het al: Zeeland zwemt in het erfgoed.
Het is een knipoog naar het Goese Sas anno 1964, waar toen in het haven
kanaal (uit 1810) en bij de sluis (uit 1892) volop werd gezwommen.
Maritiem erfgoed is overal in de provincie te vinden. Het is erfgoed met een
verhaal: de hoogaars waarmee werd gevist, het getijdehaventje waar de bieten
werden geladen en gelost, het restant van een dijkversterking aangelegd met
pure menskracht. Water in Zeeland betreft niet alleen het buitenwater maar
ook het binnenwater, dat wordt nog wel eens vergeten. Een polder kon ook
onder water komen te staan zonder dat daarvoor een dijk was doorgebroken.
U leest er meer over elders in dit nummer.
In 2012 wordt het provinciale cultuurbeleid voor de komende jaren (2013
2016) vastgesteld. Er is minder geld beschikbaar en er moeten keuzes worden
gemaakt. Het is een gegeven dat tegelijkertijd inspireert tot nieuwe ideeën en
samenwerkingsstructuren. In dat kader biedt de ontwikkeling van een
Culturele Biografie van Zeeland een interessant perspectief. De Culturele
Biografie gaat uit van het gegeven dat inwoners en bezoekers van Zeeland
de cultuurhistorie willen ontdekken en beleven en daar ook wat voor over
hebben. Kennis- en informatieoverdracht, behoud door ontwikkeling,
cultuurparticipatie, cultuurtoerisme, sociale cohesie en economische
versterking gaan in dat geval hand in hand. Met de Culturele Biografie
wordt erfgoed in de meest brede zin in een ruimtelijke context geplaatst,
met plekken en locaties als herkenbare en betekenisvolle ankerplaatsen.
De Culturele Biografie versterkt daarmee de voor Zeeland zo kenmerkende
samenhang van landschap, natuur en erfgoed en stimuleert de verdere
samenwerking en afstemming tussen de vele organisaties die op deze terreinen
actief zijn. Een Plan van Aanpak onder de titel Zeeuwse Ankers is inmiddels
gereed en de eerste stappen zijn gezet.
Waar we dit jaar zeker ook de nodige aandacht aan zullen besteden is het
immateriële erfgoed: de gebruiken, rituelen en tradities. Op 21 april wordt
hierover door de SCEZ een conferentie gehouden. U bent van harte welkom.
Ondertussen geef ik u alvast een vraag mee: welke Zeeuws tradities vindt u
eigenlijk belangrijk (en verdienen een plekje op de Werelderfgoedlijst)?
Wim Scholten, directeur
Een paar paaltjes in de inlaag 2005 bij Ellewoutsdijk. Je zou er zomaar aan
voorbijlopen. Ongeveer 1.900 jaar geleden staat hier een boerderij. Mensen,
geiten en schapen leven er onder één dak. Een dak dat deels wordt gedragen
door palen van zo'n 3.500 jaar oud, afkomstig van een prehistorisch moerasbos
zes kilometer verder. Dat is een heel gesjouw geweest. Een dalende bodem
maakt dat de bewoners midden tweede eeuw vertrekken. De zee krijgt vrij spel.
Pas aan het einde van de tiende eeuw ontstaat weer bewoning. De vliedberg
vlakbij, de Coudorpse berg, is er het bewijs van. Het dorp Coudorpe is al lang
verdwenen. De kerk is gesloopt in het midden van de zestiende eeuw. Een paar
paaltjes in een inlaag, maar wel een boeiend verhaal en een betekenisvolle plek.
