Platform Kastelen
en Buitenplaatsen in Zeeland
Monumentenro
Zeeuwse kastelen en buitenplaatsen beter beschermen
NDE
Het initiatief om in Zeeland een platform op te richten speciaal voor
buitenplaatsen en kastelen is ontstaan tijdens het landelijke Jaar van het
Kasteel in 2005. Er bleek behoefte te bestaan aan een platform als schakel
tussen beleidsmakers, de verschillende organisaties die zich met dit
bijzondere erfgoed bezighouden en eigenaren.
In het Platform Kastelen en Buitenplaatsen in Zeeland werken de Provincie
Zeeland, de SCEZ, de Nederlandse Kastelenstichting (NKS), Kastelen
stichting Holland en Zeeland, Stichting In Arcadië, Staatsbosbeheer,
Natuurmonumenten, Vereniging Zeeuwse Gemeenten, Stichting Land
schapsbeheer Zeeland, Stichting Het Zeeuwse Landschap,
eigenaren van particuliere buitenplaatsen en Stichting
Kastelen Lexicon Nederland (SKLN) samen.
Voordelen zijn de korte lijnen en de mogelijkheid
om gezamenlijk naar buiten te treden.
Het platform is het coördinerend aanspreek
punt met als aandachtspunten:
het vergroten van het bewustzijn inzake
bescherming en behoud, het verankeren
van de buitenplaatsen en kastelen met
hun omgeving in de ruimtelijke
ordening, erfgoededucatie, archeologie
en cultuurtoerisme in Zeeland.
Beeld van rijke historie
Op het Nederlandse platteland nemen
historische buitenplaatsen een bijzondere
plaats in: kastelen of landhuizen met
bijgebouwen, omringd door tuinen en parken.
Sinds de late middeleeuwen lieten welgestelden op het
platteland buitenplaatsen aanleggen als centrum van een
grootgrondbezit, als jachthuis of als 'lusthof'. Ook in Zeeland zijn zo vele
buitenplaatsen ontstaan met elk een eigen karakter, afhankelijk van het
moment van ontstaan en de smaak van de eigenaar.
In de zeventiende en achttiende eeuw was Zeeland zeer welvarend, wat
leidde tot een grote toename van het aantal buitenplaatsen. Rijke koop
lieden, regenten en gegoede burgers lieten buitenplaatsen met fraaie
classicistische tuinen aanleggen. Deze ontwikkeling bereikte een hoogte
punt in de achttiende eeuw. Veel bezittingen raakten in verval toen het
economisch minder ging. Ook de Tweede Wereldoorlog, waaronder de
inundatie van Walcheren in 1944 en de daarop volgende herinrichting en
herverkaveling, eiste zijn tol.
Unieke kasteelbergjes
Typerend voor Zeeland als archeologisch erfgoed zijn de kasteelbergjes,
waarvan circa 38 nog herkenbaar in het landschap aanwezig zijn. Deze
bergjes waren in eerste instantie vaak aangelegd als woonhoogte; sommige
zijn sinds de twaalfde eeuw opgehoogd tot verdedigingswerk door lokale
ambachtsheren. De nog aanwezige bergjes vertegenwoordigen een
belangrijke cultuurhistorische waarde.
Behoud en bescherming
De verstedelijking van het landschap vormt in toenemende mate een
bedreiging voor buitenplaatsen en kastelen. Vaak zijn beleids- en plannen
makers onvoldoende op de hoogte van het feit dat het groen waarmee ze te
maken hebben de status heeft van beschermd rijksmonument. Het platform
pleit er sterk voor dat hier in de ruimtelijke ordening meer rekening
mee wordt gehouden. Het is immers van nationaal belang dat het
monumentale groen op een volwaardige manier meeweegt bij planologische
beslissingen.
Inventarisatie buitenplaatsen
Tot nu toe bestaat voor Zeeland geen goede inventarisatie van de buiten
plaatsen. Het gaat daarbij om bestaande complexen, maar ook om restanten
die onder het maaiveld bewaard zijn gebleven of andere sporen die aan
voormalige buitenplaatsen herinneren, zoals lanen of vijverpartijen.
Het platform ondersteunt de uitvoering van deze inventarisatie voor de
Provincie Zeeland. De SKLN werkt aan een inventarisatie van Zeeuwse
kastelen.
Nationaal Landschap
De rijksoverheid heeft in Zeeland drie (deel)gebieden
uitgeroepen tot Nationaal Landschap: de Zak van
Zuid-Beveland, Walcheren en West-Zeeuws-
Vlaanderen. Deze drie gebieden hebben elk
unieke regionale kenmerken die de overheid
wil behouden en versterken.
In het project 'Verborgen Buitens' werken
drie platformorganisaties - SLZ, Stichting
In Arcadië en de SCEZ - samen om
verdwenen buitenplaatsen in het
Nationaal Landschap Walcheren weer
zichtbaar te maken.
i Het Hof van Baarland is het restant
van het gelijknamige kasteel, waarvan het
hoofdgebouw in 1838 is afgebroken.
Dag van het Kasteel
Voor het platform is het eveneens belangrijk om
het algemene publiek bewuster te maken van de
geschiedenis, de waarde en de huidige betekenis van kastelen
en historische buitenplaatsen. Ieder jaar vindt in het hele land op tweede
Pinksterdag de 'Dag van het Kasteel', een initiatief van de NKS plaats.
In Zeeland wordt deze open dag georganiseerd door het Platform Kastelen
en Buitenplaatsen in Zeeland.
Het Platform Kastelen en Buitenplaatsen in Zeeland
komt twee keer per jaar bijeen en heeft zijn secretariaat
bij de SCEZ in Middelburg.
Meer informatie:
Platform Kastelen en Buitenplaatsen in Zeeland
p/a Stichting Cultureel Erfgoed Zeeland
Postbus 49
4330 AA Middelburg
info@scez.nl
www.scez.
Zeeuws Erfgoed 18 maart 2012/01 MONUMENTEN
