c
Vrijwilligers in musea
ïnaheift \n?['
Futüpee; jaar van het vrijwilligerswerk 2011
In het kader van het Europees Jaar van het Vrijwilligers
werk 2011 bood de SCEZ op 21 maart de cursus
'Vrijwilligersmanagement in musea' aan. Twaalf
vertegenwoordigers van verschillende Zeeuwse musea
waren hierbij aanwezig. Zij kwamen van grote en kleine
musea, musea die volledig op vrijwilligers draaien en
musea die ook betaalde krachten in dienst hebben.
De aanwezigen kregen veel praktische instrumenten
aangereikt voor een effectieve inzet van vrijwilligers en
het opbouwen van een goede vrijwilligersorganisatie.
In de 45 Zeeuwse musea zijn zo'n 1.750 vrijwilligers actief
(en daarnaast zo'n 75 betaalde krachten). Heel veel werk
in musea wordt dus door onbetaalde krachten gedaan.
In deze tijden van crisis hebben vooral de middelgrote
musea met medewerkers in loondienst het zwaar.
Sommige zullen in de toekomst wellicht moeten
omschakelen naar een vrijwilligersorganisatie. Hier komt
de kracht naar boven van de musea die al jaren voor 100
procent op vrijwilligers draaien. Het uitwisselen van
ervaringen is erg belangrijk voor het goed functioneren
van vrijwilligersorganisaties.
Het Industrieel Museum in Sas van Gent heeft vrijwilli
gers met technische kennis vanuit hun (oorspronkelijk)
beroep. Bennie Vermandel vertelt: "De ene zegt: 'Die
bout zit verkeerd. De bout moet boven en de moer onder,
vanwege inwateren'. De andere zegt: 'Nee hoor, het is juist
andersom, zodat je een gat ziet als de bout door trilling
losraakt'. Dat zijn mooie discussies tussen specialisten."
In Sas van Gent hebben ze een klussenlijst met taken
die vrijwilligers vrijblijvend kunnen doen. "Als het rustig
is in het museum en de baliemedewerker heeft op zo'n
dag weinig te doen, dan is dat niet echt motiverend",
weet Vermandel. "De klussenlijst met kleine activiteiten
stimuleert ze om toch iets meer te doen dan alleen maar
achter de balie te zitten."
Armand van Avermaete van Streekmuseum Het Land
van Axel voegt daar aan toe: "Het is belangrijk hoe je
met mensen omgaat. Dat moet je leren. Wil je iets gedaan
krijgen, vraag dan bij sommige vrijwilligers niet: 'Wil je
dit even maken?' Dan krijg je als antwoord: 'Nee, ik heb
het te druk.' Vraag je het op een andere manier: 'Zou jij
dit kunnen maken; ik heb het al aan zes mensen gevraagd
en die konden het niet.' Dan is de uitdaging groter en
antwoordt de vrijwilliger met: 'Kom maar hier!"
Maaike Klunne van het Watersnoodmuseum in
Ouwerkerk stelt dat vrijwilligerswerk een sociaal
maatschappelijke functie heeft. "Deze maatschappelijke
taak kan een doel van je museum zijn. Vier je successen
dan ook met je vrijwilligers! Positief nieuws is altijd leuk
en de vrijwilligers maken het mogelijk dat er gevierd kan
worden. Het stimuleert."
Het Watersnoodmuseum biedt in de zomer als maat
schappelijke stage balieondersteuning aan. "Ook doen
we mee aan de klussenactie van het Oranje Fonds NL
DOET", vertelt Klunne. "De Rotary Schouwen-
Duiveland meldde zich aan om de balie op te knappen
en zandzakjes voor de verkoop te vullen. Het was een
groot succes en een mooie promotie/ambassadeursdag
om vrijwilligers te werven."
Lenie Welten van het Historisch Museum De Bevelanden
in Goes: "Vrijwilligers zorgen voor draagvlak. Eén vrij
williger heeft zelf honderd nieuwe vrienden geworven!
Het zijn de ambassadeurs van je organisatie, ook richting
de politiek. Met veel vrijwilligers en vrienden sta je
sterker."
Historisch Museum De Bevelanden doet ook aan sociale
werkvoorziening via De Betho. De mensen zijn
helemaal opgenomen in de groep en doen bijvoorbeeld
collectiewerk waar niet al te nadrukkelijke deadlines aan
zijn verbonden. Ook het Watersnoodmuseum doet aan
sociale werkvoorziening via De Zuidhoek. "Deze mensen
zijn ontzettend enthousiast en alle vrijwilligers lopen er
mee weg. Een groep mensen die vaak buiten de boot valt
kan in musea vaak prima aan de slag. Er zijn best een
hoop bronnen van arbeid die je kunt aanboren. Een
win-win-situatie."
Inspraak
Over in hoeverre vrijwilligers ook inspraak moeten
hebben in de gang van zaken bij de musea, zijn de
deelnemers aan de cursus verdeeld. Eén museum geeft
aan dat men van een werkwijze met inspraak naar een
topdown-benadering is gegaan, omdat inspraak niet
werkte en nergens toe leidde. Ook bij de plannen voor
een nieuw museum krijgen vrijwilligers geen inspraak,
omdat je anders jaren bezig bent met plannen en dan kom
je nergens. Aan de andere kant wordt wel aangekaart dat
je met de factor betrokkenheid als inspraak wel wat kan.
Contract
Twee musea uit de groep leggen de taak- en functie
omschrijving van de vrijwilliger vast in een contract.
De logische aspecten worden vastgelegd en als raamwerk
gebruikt. Vrijwilligers voelen zich hierdoor serieus
genomen. Ze vinden dat prima en het schept duidelijk
heid. Sommige musea zijn bang dat vrijwilligers dan
afhaken omdat het te formeel is of dat vrijwilligers dan
4 Vrijwilligerswerk in
musea is niet vrijblijvend
(illustratie Rob Wighman).
NIEUWE
WTLli
VïlIJWIl
Zeeuws Erfgoed 25 juni 2011/02 Musea
