Erfgoed
Allerlei
PUBLICATIES
SCEZ kan geen aanvullende informatie
verstrekken over de verkoop van
verschenen publicaties.
Boeken
en eenmalige uitgaven
[commissaire Gérard Audinet],
Charley Toorop (Paris: Paris-Musées,
2010) 254 pag.; ill., foto's, tek.; ISBN
978-2-7596-0113-4. Catalogus bij de
tentoonstelling 'Charley Toorop, 1891
1955', georganiseerd door het Musée
d'Art Moderne de la Ville de Paris, van
19 februari tot en met 9 mei 2010.
Deze tentoonstelling was gebaseerd op
'Vooral geen principes!', georganiseerd
in 2008 door Marja Bosma in het
Museum Boijmans-van Beuningen te
Rotterdam. Het Franse boek is letterlijk
een tweeluik, waarvan het eerste deel
tekstbijdragen bevat van onder meer
Fabrice Hergott, Marja Bosma (vert
aling van Vooral geen principes!), Carel
Blotkamp, Catherine Gonnard en
Gérard Audinet. Het bevat een lijst van
geëxposeerde werken, levenschronolo
gie en een selecte bibliografie. Het
tweede deel omvat de weergave van alle
expositiewerken en werk van vrienden
van Charley Toorop.
Fred van Lieburg, Een eiland na de
Reformatie: Schouwen-Duiveland 1572
1700 (Amsterdam: Bert Bakker, 2011)
366 pag.: ill.; ISBN 978-90-351-3344
0. Van Lieburg schetst de opkomst van
het calvinisme in Zeeland in de begin
periode van de Opstand tegen de
Spaanse overheersing. Op Schouwen-
Duiveland leidde dat tot een vrijwel
homogene gereformeerde samenleving,
gekenmerkt door een strenge ortho
doxie - afgezien van enkele kleine
rooms-katholieke en doopsgezinde
minderheden. Van Lieburg schetst het
eerste begin, de organisatie van de gere
formeerde kerk, het burgerlijke en ker
kelijke bestuur, de eredienst, de gerefor
meerde leer, de kerkelijke tucht tegen
over lidmaten en bemoeienis met de
openbare orde. Tot slot de wederzijdse
beïnvloeding van kerk en staat op het
gebied van politiek, waaronder de strijd
tegen Spanje en later Engeland en
Frankrijk. Met enkele afbeeldingen in
zwart-wit, eindnoten, een literatuuro
verzicht en register.
Johannes Minnaard, Bijnamen van
toen in Yerseke (Yerseke: Hoekman,
2010) 77 pag.; ill., foto's. De auteur
was tijdens zijn leven actief als visser en
bij Van Oord in Werkendam. Hij ver
zamelde voor dit boekje tal van dorps
verhalen waarin de bijnamen van de
dorpelingen de hoofdrol spelen.
Arie van Steensel, Edelen in Zeeland.
Macht, rijkdom en status in een laat
middeleeuwse samenleving.
Adelsgeschiedenis VIII (Hilversum:
Verloren, 2010) 492 pag.; ill., tab., fig.,
graf.; ISBN 978-90-8704-185-4.
Handelseditie van een proefschrift dat
in Leiden verscheen. Welkome studie
over de adelsgeschiedenis van Zeeland
met aandacht voor adeldom en edelen
in laatmiddeleeuws Zeeland (deel I),
leengoederen, grondbezit, ambten,
politieke invloed en militaire macht
(deel II), familie, huwelijk, bezit,
machtsuitoefening, netwerken, carriè
res, levensstijl en beeldvorming (deel
III). De studie wordt afgesloten met
een slotbeschouwing en een summary.
In de bijlagen zijn de namen van alle
edelen uit de onderzoekspopulatie
weergegeven. Bevat lijst van afbeeldin
gen, kaarten, tabellen, afkortingen en
rekeneenheden, geraadpleegde bronnen
en literatuur en een persoonsregister.
Frans Westra, Bouwers van sterke wer
ken. Nederlandse ingenieurs in het twee
de tijdperk van de Tachtigjarige Oorlog,
1605-1648 (Utrecht: Stichting Menno
van Coehoorn, 2010) 96 pag.; ill.,
foto's, krt., tek., grav., tab.; ISBN 978
90-6469-854-5. Bevat besprekingen
van militaire ingenieurs en hun werk,
vervat in vele bijgevoegde kaarten en
tekeningen. In het boek staan vele
Zeeuws-Vlaamse en Zeeuwse forten
vermeld. Bevat eindnoten, twee bijla
gen, een lijst van archivalia, geraad
pleegde literatuur en persoonsregister.
Tijdschriften
Aad de Klerk, 'De gang van het
Walcherse water; over watergangen op
Walcheren', in: Zeeuws Landschap 27/1
(2011) 12-14.
Jan J.B. Kuipers, 'De strao op
Schouwen. Strand, zee en paarden', in:
Traditie 17/1 (2011) 6-12.
Zeeland 20/1 (2011) 1-40. In dit num
mer van Zeeland een uitgebreid artikel
van M. van den Broeke: 'Een theater
voor 'tuinoefeningen'. Job Baster en
zijn tuin Het Zonnehof in Zierikzee'
ofwel een verhaal over de man die de
goudvis in Nederland introduceerde.
P.W. Moerdijk schreef 'De fossiele
schelpen van de Nederlandse kust in
Zeeuws perspectief', naar aanleiding
van de publicatie van de atlas van fos
siele schelpen van de Nederlandse kust.
B.A.M. Ramakers is op zoek naar
onderzoekers die de rederijkerscultuur
onder de loep willen nemen.
Archief. Mededelingen van het
Koninklijk Zeeuwsch Genootschap der
Wetenschappen (2009) 222 pag.;
ISSN0166-594X. Sjoerd Faber
bespreekt de grenzen van het strafrecht
in Zeeland aan de hand van de zaak
van twee Zeeuwse meisjes die in 1870
voor diefstal tot jarenlange opsluiting
werden veroordeeld. Een groot deel van
dit Archief gaat over Florentinus
Wibaut: Jeanine Dekker heeft een bio
grafisch artikel, Jan Zwemer plaatst de
politicus in het krachtenveld van zijn
Middelburgse tijd en omgeving, en
Johan de Koning bespreekt de volks
huisvesting onder invloed van Wibaut.
Andere bijdragen zijn er van Huib
Zuivervaart die het in 1658 opgerichte
theatrum anatomicum in Middelburg
behandeld en Lo van Driel die de cor-
respondentie van D.A. Poldermans met
P.J. Meertens aan een nader onderzoek
onderwerpt.
Zeeuws Tijdschrift 61/ 1/2 (2011) 1-74.
Het Zeeuws Tijdschrift is ditmaal in zijn
geheel gewijd aan de met Pasen op
meerdere plaatsen in Zeeland uitge
voerde Matthaus Passion. Arco
Willeboordse dook in het archief van
het Bach-Comité dat al bijna zestig jaar
bestaat, Paul van der Velde interviewde
het bestuur en Veronica Frenks sprak
met diverse musici over de uitvoering
van de Passion in de Sint-Baafs in
Aardenburg. Bach-kenner Albert
Clement gaat in op de Nederlandse
muziektraditie van het stuk; Maarten 't
Hart wijdde zelfs een heel boek aan
Bach en laat een kort fragment lezen;
Lineke Broos sprak mensen die de
Passion aangrijpen voor een jaarlijkse
familiereünie; en André van der Veeke
schreef een gedicht over het
Aardenburgse Bachmonument. Een
aparte bijdrage is er van Ans J.
Veltman-van den Bos over Petronella
Moens, de blinde maar ziende dichteres
uit Aardenburg.
Kroniek van het land van de zeemeermin
(Schouwen-Duiveland) 35 (2010)128
pag.; ISBN 90-70511-44-9. Frans
Beekman schreef een beschouwing over
35 jaar regionale geschiedschrijving in
de Kroniek. Adri van Vliet besteedt
aandacht aan de Zierikzeese admiraal
Adriaan Willem Simonsz. (circa 1550
1597), en Henk Looijesteijn aan de
Zeeuwse jaren van de eveneens van
Zierikzee afkomstige P.C. Plockhoy
(circa 1620-1654). W.D.R. van
Oostrum ontrukt Rijkje Bubbezon en
haar dichtende dochters aan de verge
telheid. Albert Clobus bespreekt de
familie Stofregen uit Zierikzee (1750
1850) en E.F.G.M. Gelderman doet
een biografische vertelling van zijn
grootouders Johanna Maria de Crane
en Edzard Jacob Gelderman. Als laatste
bespreekt Daan van der Wekken de
Zierikzeese schoolmeester en kunst
schilder G.H. Breetvelt (1892-1982).
Nehalennia. Archeologie, cultuurhistorie,
streektaal en volkscultuur van Zeeland en
Goeree-Overflakkee, het bulletin van de
Werkgroep CultuurHistorie van het
Zeeuws Genootschap en de Zêêuwse
Dialect Verênigieng, biedt in afl. 171,
voorjaar 2011, naast de vaste rubrieken
artikelen over het verdronken dorp
Edekinge op Noord-Beveland (Gerard
van der Wal), het kunstwerk 'De Wind'
van Marinus Boezem (Leen Moelker),
Ed. Hoorniks gedicht over
Middelharnis (Pau Heerschap) en een
aflevering van 'Uit de oude doos' over
een dialectwoordenlijst uit de omge
ving van het dorp Serooskerke op
Schouwen (Veronique De Tier).
Heem-
en oudheidkundige bladen
Schouwen-Duiveland
In het eerste nummer van 2011 van
Stad en Lande, Historische bijdragen en
mededelingen van de Vereniging Stad en
Lande van Schouwen-Duiveland, staan
gewoontegetrouw de jaarverslagen (in
dit geval die van 2010) van de diverse
commissies. Daarnaast schenkt R. van
Langeraad aandacht aan de uitgestrekte
bezittingen van Jacob Cats in Zeeuws-
Vlaanderen. Over een ansichtkaart, ver
stuurd door Anton Pieck uit Zierikzee,
verhaalt A. Rotte. H. Uil verzorgde een
'In memoriam Maatje Jansen-Glas
(1919-2011)'. Mevrouw Jansen was
van 1973 tot 1985 bestuurslid van de
Vereniging Stad en Lande, had interesse
in de geschiedenis en het landschap en
zette zich op veel gebieden in. Ook
haar kennis over streekdrachten was
groot. Van 'De reorganisatie van de
ZLM (1916-1918 op Schouwen-
Duiveland' brengt J. Zwemer ons op de
hoogte.
Walcheren
Het onderwerp 'levensloop van men
sen' is voor dit jaar door de redactie
van De Wete (2011, 1) gekozen als
onderdeel van immaterieel erfgoed. R.
Goudbeek laat een staaltje doorzet
tingsvermogen zien van de Zuid-
Bevelandse boer Ko van 't Westeinde,
die zijn zinnen had gezet op de in 1906
overstroomde Calandpolder. Na veel
moeilijkheden kreeg hij zijn zin, en nu
boeren de kleinkinderen van Ko van 't
Westeinde nog steeds in de
Calandpolder. J. Simons onderzocht de
geschiedenis van hof Valkenisse, jaren
geleden gesloopt, na onderdeel uitge
maakt te hebben van de camping van
de familie Vos. Over de Veerse stads-
kranen schrijft J. Midavaine en over
een tekst op een balk in een Veerse
gevel heeft S. Hendrikse een ontdek
king gedaan. I. Doorenweerd heeft al
verschillende artikelen over documen
ten in het archief van de Weeskamer
van Veere geschreven. Ook in dit num
mer neemt zij een bijzonder document
onder de loep. Het 'Vadertje' van F.
van den Driest gaat dit keer over de
Walcherse trekpaarden, jammer genoeg
na de Tweede Wereldoorlog voor het
grootste deel vervangen door tractoren.
In De Wete (2011, 2) staat ook weer de
'levensloop van mensen' centraal. Drie
auteurs hebben het levensverhaal van
Karel van Drunen gekozen als uit
gangspunt voor artikelen over
Middelburg in het eerste kwart van de
twintigste eeuw. Het eerste artikel, van
P. Smallegange, gaat over de geschiede
nis van de School der Nederlands
Hervormde Gemeente, waar Van
Drunen van 1910 tot 1926 hoofdon
derwijzer was. In de komende num
mers van De Wete zullen de twee vol
gende artikelen over Van Drunen wor
den gepubliceerd. L. van der Vliet leidt
de artikelen in met een biografische
schets. J. Kaljouw vertelt ons over de
vroegere buitenplaats Poelwijk bij
Groot-Abeele. J. Braat leverde 'Bent u
geraakt?', een stuk over het Huis van
Bewaring in Middelburg, dat in de
Tweede Wereldoorlog dienst deed als
interneringsdepot voor ongewenste
vreemdelingen. Vervolgens lezen we
over 'keutjes' - geldmiddelen gebruikt
voor de slavenhandel en later gebruikt
bij gezelschapsspelletjes - geschreven
door W. Vreeke. Als vervolg op het
artikel in De Wete (2011, 1) van S.
Hendrikse is er een stuk van J.
Midavaine over het pand waarvan
Hendrikse een balk met inscriptie
beschreef. Hij gaat in op de geschiede
nis van het bewuste pand.
Zeeuws Erfgoed 20 juni 2011/02 Erfgoed ALLERLEI
