Rott(ig)e kelderluiken
Seizoensproblemen in en rond uw monument
R )klJl k Monumenten
De luiken zijn meestal van hout en staan dag in dag uit bloot aan weer
en wind. Horizontale luiken hebben het daarbij extra te verduren door
bijvoorbeeld regenwater dat erop blijft staan of schuifelende kindervoetjes.
Dergelijke gebouwonderdelen hebben veel onderhoud nodig.
Het schilderwerk heeft veel te lijden en houtrot ligt op de loer.
De grootste boosdoener is vocht, vooral bij de schuinliggende kelder
luiken, waarvan de houten onderzijde op de bestrating rust. In de
dagelijkse praktijk van de monumentenwacht blijkt juist op deze plaats
in veel gevallen houtrot voor te komen.
Veel panden in historische binnensteden zijn onderkelderd.
Een waar genot als de kelder droog is en blijft, en voldoende
stahoogte heeft. Het gebruik ervan is legio; was in het verleden
de kelder het werkterrein van de dienstbode of de voorraadopslag
van kolen voor de kachel, tegenwoordig dient de kelder tal van
andere uiteenlopende doelen.
De monumentenwacht komt tijdens haar inspecties allerlei vormen van
keldergebruik tegen. Deze variëren van restaurant tot opslagruimte, van
wijnkelder tot werkplaats en van kunstgalerie tot oefenruimte voor een
muziekbandje.
Essentieel voor het functioneel gebruik van zo'n kelderruimte is de
bereikbaarheid ervan. De toegang tot de kelder van binnenuit is vaak
gesitueerd in de gang van het pand, waar men via een trap naar de
onderliggende ruimte kan afdalen. Maar vaak is er ook een toegang van
buitenaf, vooral bij monumentale panden in de binnenstad. Aan de
straatzijde zijn dan een paar horizontale luiken aanwezig, meegenomen
in de bestrating, of de luiken zijn schuin tegen de voorgevel geplaatst.
Via deze luiken kwamen de voorraad kolen of andere goederen in de
kelder onder het betreffende pand.
Om dit te voorkomen heeft de monumentenwacht de volgende tip: zorg
dat de luiken niet op het straatwerk rusten, maar één tot enkele
centimeters vrij liggen. Dit is eenvoudig te realiseren door aan de
onderzijde van de luiken stootdopjes te schroeven, de rubberen dopjes
die ook in gebruik zijn als deurstopper of die op de muur worden
aangebracht op de plaats waar de deurkruk tegen de wand stoot.
Door deze dopjes aan de onderzijde te bevestigen, rusten de houten luiken
niet meer direct op de bestrating en ontstaat er een kier tussen de luiken
en de bestrating. Hierdoor blijft het kwetsbare houtwerk droog en kan de
kelder enigszins ventileren, wat op zijn beurt van belang is voor een goed
binnenklimaat in de kelder. Een investering van enkele euro's kan u in
ieder geval hele dure reparaties aan uw kelderluiken besparen.
Natuurlijk groen zoals bomen en struikgewas vormt samen met monumentale objecten
een prachtige combinatie die de onderlinge beleving versterkt. Maar zoals zo vaak bij
goede combinaties, kunnen ze elkaar ook tot last zijn.
Bomen en struiken die te dicht bij gebouwen in de buurt staan, kunnen overlast geven en
schade aan de gebouwen veroorzaken. Kijkt u eens naar de vorm van beplanting in de buurt
van uw pand, nu de bomen en struiken nog niet vol in blad staan. Zijn er overhangende
takken die uw pand kunnen beschadigen of die in de herfst de goten met hun blad kunnen
verstoppen? Bedenk ook dat de takken van bomen in blad zwaarder worden en gaan
'doorhangen'. Hierbij kunnen ze, door de wind geholpen, tegen uw pand gaan schuren en
het schilderwerk van goten, gevelbeschietingen en kozijnen, of zelfs de gehele gevel, lelijk
beschadigen. Door de bomen iets terug te snoeien of een enkele tak flink in te korten,
kunt u al veel 'seizoensschade' voorkomen.
Medio december 2010 barstte de winter in volle hevigheid los. Wind, sneeuw en vorst
waren aan de orde van de dag, met alle leuke en minder leuke gevolgen die daarbij horen.
Bij de inval van de dooi kwamen bij de SCEZ diverse telefoontjes binnen van eigenaren
van panden die al dan niet bij de monumentenwacht aangesloten zijn. Het ging vooral om
problemen met de afvoer van smeltwater van de daken van monumentale objecten en de
daarmee gepaard gaande lekkages. Door bladval in de herfst waren verscheidene goten vol
geraakt en soms zelfs verstopt. De afvoerpijpen van de meeste dakgoten hebben een diameter
die varieert van zeven tot tien centimeter. Dat is erg klein als u bedenkt dat er soms maar één
afvoer aan de goot van een pand aanwezig is. Door vallend blad kan de opening van de afvoer
makkelijk afgedekt raken in het najaar. Bij regen is er een kans dat het blad wegspoelt en de
opening van de afvoerpijp weer vrij komt. Maar de afgelopen winter vroor en dooide het
geregeld. In de gootbodem vastgevroren bladeren kunnen de opening naar de afvoerpijp
hermetisch afsluiten. Met daarop nog een sneeuwdek van tien of meer centimeter zoals
afgelopen december het geval was, is de mogelijkheid om het smeltwater af te voeren
volledig geblokkeerd. Vergeet dus niet geregeld de openingen van hemelwaterafvoeren vrij
te maken en de goten schoon te houden en voorkom zo nare lekkages.
Zeeuws Erfgoed 21 maart 2011/01 MONUMENTEN
