Brochure over herbestemming
van monumentale boerderijen
Dreigende sloop van mogelijk oudste huis van Heikant
toont noodzaak gemeentelijk monumentenbeleid
www.boerderijenzeeland.nl
www.meldpunterfgoedzeeland.nl
Steeds meer boerderijen verliezen hun oorspronkelijke
agrarische functie. Naar verwachting zullen de
komende 15 jaar ten minste 17.000 boerderijen in
de verkoop komen, zo blijkt uit een onderzoek van
de Universiteit Wageningen.
Vooral de schaalvergroting in de landbouw en de gestage
afname van het aantal agrariërs liggen ten grondslag aan
deze ontwikkeling. Om verval en sloop van cultuur
historisch waardevolle boerderijen zoveel mogelijk te
voorkomen is het belangrijk een goede herbestemming
voor deze objecten te vinden. Het betreft dan niet alleen
het boerenwoonhuis, maar ook de bijgebouwen, zoals in
Zeeland onder andere de landbouwschuur, het wagenhuis
en het varkenshok.
Herbestemming stelt echter nieuwe eisen aan een
gebouw, zoals extra daglicht of meer wooncomfort.
De aanpassingen die dat met zich meebrengt vragen om
het maken van afwegingen, waarbij de historische en
architectonische waarden van het monumentale object bij
voorkeur onderkend en gerespecteerd worden. Dit vraagt
om de juiste kennis en een goede voorbereiding. Ervaring,
dialoog, samenwerking en vakmanschap vormen de basis
van een geslaagde herbestemming.
Om zowel de boerderijeigenaar als overheden en
professionals (onder anderen architecten) een praktische
handreiking te bieden heeft de Rijksdienst voor het
Cultureel Erfgoed een brochure uitgegeven. De brochure
met de titel Een toekomst voor boerderijen laat zien hoe de
verbouwing en herbestemming van monumentale
boerderijen uitgevoerd kunnen worden. Een vastomlijnd
recept daarvoor bestaat niet; in de monumentenzorg
staat maatwerk immers voorop. Toch zijn er belangrijke
algemene uitgangspunten, richtlijnen en tips die maken
dat een verbouwings- of herbestemmingsproject een
succes kan worden. In de brochure zijn deze richtlijnen
en tips samengebracht.
De brochure is te raadplegen als pdf-document op de
website van de Rijksdienst (www.cultureelerfgoed.nl).
U kunt via deze website ook een exemplaar bestellen.
Meer informatie over (de herbestemming van) Zeeuwse
boerderijen kunt u vinden op:
Het vervallen woonhuis
aan de Julianastraat 109
in Heikant is
karakteristiek voor de
streek en heeft een hoge
cultuurhistorische waarde.
Sloop lijkt echter
onvermijdelijk
(foto Gerry van Eeden).
Vorig jaar september werd bij het Meldpunt Erfgoed
Zeeland melding gemaakt van de dreigende sloop van
mogelijk het oudste huis van Heikant. Nadat in eerste
instantie de sloop werd stilgelegd, werd half november
door de gemeente Hulst een omgevingsvergunning
voor sloop verleend.
'Eenvoudig woonhuis'
Het eeuwenoude pand, gelegen aan de Julianastraat nabij
de Belgische grens, heeft in het verleden niet alleen dienst
gedaan als boerenwoonhuis, maar volgens sommigen ook
als tolhuis. Hoewel het pand door jarenlange leegstand
enigszins in verval is geraakt, kan het desalniettemin als
authentiek en karakteristiek voor de regio bestempeld
worden. Dit geldt zowel voor het interieur als voor het
exterieur.
Helaas spreekt een 'eenvoudig woonhuis' zoals dit object
minder tot de verbeelding dan een kerk, molen of kasteel.
En dit wordt nog eens versterkt als de staat van
onderhoud slecht is. Toch is het jammer dat op deze
manier behoudenswaardige objecten voor de gemeenschap
verloren gaan. Want in opgeknapte staat en mét meer
kennis over de geschiedenis van een dergelijke pand
zouden beduidend meer inwoners zich sterk maken
voor behoud. Daarentegen gaat nu een historisch pand
verloren, zelfs zonder dat het goed voor het nageslacht
is vastgelegd.
Belang gemeentelijke inventarisatie
In een reactie aan het voorportaal van het Meldpunt
Erfgoed Zeeland heeft de ambtenaar belast met
monumenten laten weten dat de gemeente sloop niet kan
weigeren. Tevens gaf de ambtenaar aan dat de gemeente
het desbetreffende pand niet als bijzonder of behoudens-
waardig beschouwt en nu eenmaal niet alles behouden
kan blijven. De coördinator van het Meldpunt kan zich
in deze laatste uitspraak vinden. Voorwaarde is dan wel
dat bij de gemeente bekend is welke behoudenswaardige
objecten zich in de gemeente bevinden. Zolang er geen
goede inventarisatie heeft plaatsgevonden en een
gemeentelijk monumentenbeleid ontbreekt zal van een
goede afweging bij sloopaanvragen geen sprake kunnen
zijn.
Hopelijk zal in 2011 het behoud van het gebouwde
erfgoed in de gemeente Hulst beter gewaarborgd kunnen
worden. Helaas zal een dergelijke veiligstelling voor
het pand aan de Julianastraat te laat komen.
Zeeuws Erfgoed 16 maart 2011/01 MONUMENTEN
