EEIBBIONDe van Zeeland
Gemeentearchief van Goes
Goes was één der eerste gemeenten in Zeeland, die in 1852
een archivarius aanstelde, in de persoon van de jurist
J.G. Ab Utrecht Dresselhuis. Lang kon de man niet genieten
van zijn nieuwe status, want in 1853 overleed hij. Na hem bood
dominee IA. Soetbrood Piccardt zijn diensten aan en die fungeerde
van 1861 tot 1888 als gemeentearchivaris. Vóór 1861 had hij al
veel gedaan voor en in de Goese archieven.
Het vermoeden dat in Goes alleen mannen met een dubbele naam tot
archivaris konden worden benoemd, of dat zij wetenschappelijk
geschoold moesten zijn, is echter onjuist. Na een intermezzo, waarin een
drietal leraren aan de Goese HBS het archivarisschap bekleedden, nam
de schoenhandelaar De Kruijter van 1918 tot 1931 de functie waar.
Vanaf 1936 werden conform de wet nog slechts ambtenaren benoemd
die konden bogen op het bezit van de vereiste diploma's in het archief
wezen. Eerst zocht men het in combinaties met andere gemeenten, zoals
Hulst en Tholen, maar vanaf 1970 was de archivaris van Goes alleen
nog voor deze gemeente werkzaam.
Van bergen papier tot professioneel archief
De huisvesting van de archieven veranderde van bergen papier die overal
in het stadhuis aan de Grote Markt konden worden aangetroffen, tot
een professioneel ingerichte archiefbewaarplaats in het stadskantoor van
Goes van nu. Het was de verdienste van De Kruijter dat er in het oude
stadhuis in 1926 een brandvrije archiefbewaarplaats in gebruik kon
worden genomen, daar, waar nu de bezoekers van het Lunchcafé
van hun consumptie genieten. Een
relikwie van die oude bewaarplaats
koesteren we nog: het laddertje dat
gebruikt moest worden om de dozen
van de hoogste planken te kunnen
pakken. De afstand tussen de archief
bewaarplaats en het werkvertrek van de
archivaris, op de zolder van het stadhuis,
betekende vele meters lopen! Van 1970 tot
2005 was het archief gehuisvest in het pand
Wijngaardstraat 3 te Goes.
Verscheidene soorten
Eerst tijdens het bewind van wijlen gemeente
archivaris L.J. Abelmann kon worden gewerkt aan
het vormen van een lokale instelling voor de beoefening
van de geschiedenis van Goes en de Bevelanden door het
uitbreiden van de collectie archieven. Sinds 1970 ging het
niet alleen om de archieven van de burgerlijke gemeenten.
Talloze archieven van kerken, verenigingen, stichtingen en
bedrijven werden verworven, alles met het doel: de verbreding
van de kennis over de geschiedenis van stad en gemeente Goes en
de Bevelanden. Dat loopt thans van de burgerlijke gemeente Goes,
via de Godshuizen en het Burgerlijk Armbestuur, kerkelijke
gemeenten, een bedrijf als Franken en Van Weel of Oosterbaan en
Le Cointre, naar de begrafenisvereniging van Wilhelminadorp en
reisvereniging De vroolijke vrienden. Meer dan vierhonderd archieven
liggen voor de bezoeker klaar. Voor elk wat wils!
Omvangrijke verzameling
Het archief bouwde daarnaast een uitgebreide documentatieverzameling
op over een zeshonderdtal onderwerpen, een uitgebreide hand
bibliotheek en een fotoverzameling van meer dan 100.000 eenheden.
Vanzelfsprekend is veel al beschikbaar via de website van de gemeente
Goes, www.goes.nl, met een doorklik naar gemeentearchief. Rond
50.000 foto's staan inmiddels online. De gegevens uit akten van
de burgerlijke stand van 1811-1970 zijn beschikbaar, behoudens
de wettelijke beperkingen. Inventarissen zijn daar ook te raadplegen,
net als educatieve zaken. Stukjes geschiedenis van Goes en
de Bevelanden completeren het digitale aanbod.
Unieke voorbodenboeken
Natuurlijk is zoals elders veel oud archiefmateriaal verloren gegaan.
Toch zijn we erg blij met een vrijwel compleet negentiende-eeuws
archief van de stad. Tot de werkelijk unieke archiefbestanddelen behoren
de oude voorbodenboeken waarin de stadsbestuurders van eeuwen
geleden hun ordonnanties afschreven, nieuwe poorters noteerden en
verslag deden van gehouden rechtszaken. Werkelijk unieke boeken
waarvan, voor zover bekend, het alleroudste helaas is verdwenen. Dat is
vermoedelijk al in de achttiende eeuw verloren gegaan.
Nauwe samenwerking
Het gemeentearchief werkt sinds 1998 nauw samen met de gemeenten
Borsele, Kapelle en Noord-Beveland. De besturen van deze gemeenten
benoemden de Goese gemeentearchivaris ook tot de hunne. Als argeloze
bezoeker kunt u dus bij uw visites aan de archieven van die gemeenten
medewerkers uit Goes tegenkomen.
Het oudste voorbodenboek van de stad Goes. De stadssecretaris
begon in 1449 met zijn aantekeningen.
Zeeuws Erfgoed 11 maart 2008/01 LANDSCHAP EN HISTORIE