4] De Culturele laag van
het KSG-terrein
Projectinformatie
Aad de Klerk,
Historisch-geograaf, Stichting
Cultureel Erfgoed Zeeland:
7
MONUMENTENZORG
Het KSG (Koninklijke Schelde groep) terrein in
Vlissingen is een nagenoeg in de binnenstad gelegen
scheepswerf. Deze scheepswerf, die onlangs overgenomen
is door Damen Shipyards, heeft sinds haar oprichting
eind 19e eeuw een steeds groter oppervlak gekregen. Op
korte termijn wordt een belangrijk deel van de werf ver
huisd naar het zeehavengebied Vlissingen-Oost, waardoor
een terrein van 23 hectare vrijkomt, ingeklemd tussen de
historische binnenstad, de Binnenhaven en de
Westerschelde. De scheepswerf laat diverse cultuurhisto
risch waardevolle gebouwen en bouwwerken na, zoals een
timmerfabriek (rijksmonument), machinefabriek, hoofd
kantoor (rijksmonument), groot droogdok en een
scheepshelling. Ook zijn archeologische resten, zoals de
oude zeesluis en scheepsdokken, oude woonstraten en
voormalige vestingwerken op het terrein aanwezig. Omdat
een groot deel van de inwoners van de stad verbonden is
geweest met de werf, heeft het gebied een bijzondere
plaats in het geheugen van de stad. De stad leefde mee in
het ritme van de werf. De verhalen ('oral history') die
hierbij horen zijn een onlosmakelijk onderdeel van de cul
turele laag van het KSG-terrein en bepalend voor de iden
titeit van het gebied.
Het vertrek van de werf biedt een unieke kans om het
gehele gebied te herontwikkelen voor wonen, werken en
recreëren. Door de omvang van het terrein in relatie tot
de stad Vlissingen (ongeveer 45.000 inwoners), de ligging
aan de binnenstad en aan het water én de unieke culturele
laag van het terrein, kan de herontwikkeling van het ter
rein een omwenteling teweeg brengen in de aantrekkings
kracht van Vlissingen als geheel.
Het doel van het project is om de cultuurhistorische waar
den bloot te leggen en aan te geven waar de kansen liggen
om deze waarden te betrekken bij het ruimtelijk ontwerp.
Het project zou kunnen leiden tot een voorbeeldproject
voor andere ruimtelijke projecten. De Belvedere-gedachte
(behoud door ontwikkeling) speelt hierbij een grote rol.
Initiatiefnemer: Provincie Zeeland
Meer informatie:
De heer Léon Kaagman
[tel: 0118 - 61 81 28,
lg.kaagman@zeeland.nl]
of Hans Mulder
[gemeente Vlissingen,
projectleider herontwikkeling,
tel: 0118 - 48 70 00]
Overige betrokkenen:
- gemeente Vlissingen
- RDMZ
- ROB
- Ministerie VROM
- Projectontwikkelaar
- ontwerpend bureau
Oplevering: December 2004
Subsidiecategorie: Regionaal
To tale projectkosten: 150.000
Bijdrage Belvedere: 100.000
Het doel wordt bereikt door het (laten) verrichten van een
onderzoek naar het aanwezige materiële cultureel erfgoed
(gebouwen, archeologie, etc.) en het immateriële cultureel
erfgoed (bijv. verhalen) op het KSG-terrein en vooral hoe
'De Nota Belvedere is een belangrijke stap naar
een betere omgang met de cultuurhistorische
kenmerken van het Nederlandse landschap.
Toch kan worden betwijfeld of de nota ten
volle recht doet aan de verscheidenheid van het
Nederlandse landschap en de geschiedenis
ervan'. Ik onderschrijf deze stelling - onderdeel
van mijn in december 2003 verdedigde
proefschrift - ook als ik haar betrek op Zeeland.
Daar valt het accent onevenredig en onterecht
zwaar op de oudste en oudere landschappen en
landschapstypen. Daar wordt miskend de
eeuwenlange omgang van de Zeeuwen met
het water - het buitenwater zowel als het
binnenwater. En daar wordt onvoldoende
erkend dat de Zeeuws-Vlaamse verdedigings
linies hun belang ontlenen aan meer dan één
fase in de geschiedenis; dat ze meer omvatten
dan punt- en lijnelementen; en dat hun belang
alleen goed begrepen kan worden in relatie met
(de geschiedenis van) de omgeving waar ze deel
van uitmaken.
