Zeeuws ofVlaams
Zeeuwse bijbelvertalingen
van de Zeeuwsche Vereeniging voor Dialectonderzoek
STREEKTALEN
Symposium n.a.v. het 75-jarig bestaan
Zeeuws of
Vlaams?
ARCHEOLOGIEGESCHIEDBEOEFENINGMONUMENTENWACHTMONUMENTENZORGMUSEA-
Op 14 mei promoveerde George Will in de aula van de
Universiteit Gent. Zijn proefschrift Zeeuws of Vlaams.
morfo-)syntactische verschijnselen in de dialecten van
Zeeuws-Vlaanderen van ongeveer 300 bladzijden lang,
is het resultaat van 15 jaar onderzoek naar de syntaxis
van de Zeeuws-Vlaamse dialecten. George Will behandelt
de volgende onderwerpen: de tweeledige en de drieledige
werkwoordelijke eindgroep, de doorbreking van de
werkwoordelijke eindgroep, de splitsing van het
scheidbaar samengesteld werkwoord, het dubbel gebruik
van gaan, het gebruik van ben en zijn, de ontkenning en
de verdubbeling van het subjectspronomen ('k heb ik).
In het afsluitende hoofdstuk bekijkt Will of het Zeeuws
Vlaams op het grammaticale vlak eerder Zeeuws of eerder
Vlaams is. Het doel van het proefschrift was het achter
halen in hoeverre de Zeeuws-Vlaamse dialecten een
scharnierpositie innemen tussen Vlaanderen en Zeeland.
George Will heeft nagegaan hoeveel zuidelijke
verschijnselen er voorkomen, en heeft daarvoor een
driedeling gebruikt:
1) zuidelijke verschijnselen komen overal voor in Zeeuws-
Vlaanderen, maar niet ten noorden van de Westerschelde;
2) zuidelijke verschijnselen komen voor in een deel van
Zeeuws-Vlaanderen, naast noordelijke, maar niet ten
noorden van de Westerschelde en
3) zuidelijke verschijnselen die zowel in Zeeuws-
Vlaanderen als ten noorden van de Westerschelde aange
troffen worden.
Onder 1 vallen het gebruik van zijn-vormen in de
bijzin, het dubbele gebruik van gaan en de niet-splitsing
van de scheidbaar samengestelde werkwoorden.
Onder 2 zien we de verdubbeling van de subjectsvorm,
ontkenning, en doorbreking van de werkwoordelijke
eindgroep.
Onder 3 tenslotte de volgorde van de werkwoordelijke
eindgroep en enkele ontkenningsverschijnselen.
De algemene conclusie van Will is dat Zeeuws-Vlaamse
dialecten op syntactisch vlak Vlaams van oorsprong zijn,
maar dat de zuidelijke kenmerken reeds in de jaren zestig
aan het verdwijnen zijn en enquêteresultaten laten zien
dat het gebruik ervan nog verder is afgenomen.
Dialectsprekers maken zich meestal zorgen over het verlies
van klankkenmerken. Wil dit dan zeggen dat we op
betrekkelijk korte termijn de 'ondergang' van deze
dialecten kunnen verwachten?
George Will denkt dat een positieve attitude van de
dialectspreker jegens zijn of haar dialect ertoe kan leiden
dat juist klankeigenschappen door het grotere bewustzijn
ervan blijven bestaan omdat ze gecultiveerd worden.
En dat maakt de situatie misschien minder somber dan
we vermoeden.
Sinds 2001 wordt er door een groep enthousiaste mensen
gewerkt aan het vertalen van bijbelboeken in een Zeeuwse
streektaal. De werkgroep Zeeuwse Bijbelvertaling is
onderdeel van de Stichting 't Kerkje van Ellesdiek.
Het is de bedoeling dat er dit najaar een uitgave komt
met Jona in het Walchers, Ruth in het Noord-Zeeuws en
Marcus in het Zuid-Bevelands.
De bijbel wordt ook in andere streektalen vertaald.
In Twente, Groningen en Drenthe lopen al langdurige
projecten om de bijbel rechtstreeks uit het Hebreeuws
en het Grieks te vertalen.
In de werkgroep die zich bezighoudt met deze vertalingen,
kan men altijd extra hulp gebruiken. Men is op zoek
naar dialectsprekers die het boeiend vinden om met de
streektaal en de bijbel bezig te zijn. Vooral aan dialect
sprekers uit Zuid-Beveland en Zeeuws-Vlaanderen is er
een gebrek. Geïnteresseerden kunnen contact opnemen
met Jan Minnaard (tel. 0113 - 561 905)
(e-mail: jminnaard1@zeelandnet.nl)
Meer informatie vindt u ook op de website van 't Kerkje
van Ellesdiek www.ellesdiek.nl
Een gedeelte van de vertaling van Jona komt binnenkort
beschikbaar op de website www.bijbelencultuur.nl
Eind vorig jaar, in december, werd trouwens al een
Zeeuwse vertaling gepubliceerd. Hans de Vos maakte
een vertaling van 't Vuufde Evangelie, uitgegeven door
Quidam. De vertaling van 26 bladzijden lang werd op
een colloquium in de Zeeuwse Bibliotheek gepresenteerd
aan de pers en het publiek.
Het boekje (ISBN 90-807438-2-8) is te koop in de
boekhandel of te bestellen bij hans.devos@planet.nl.
Op 20 november 2004 vindt er in de Zeeuwse
Bibliotheek in Middelburg een symposium plaats n.a.v.
het 75-jarig bestaan van de Zeeuwsche Vereeniging.
Het symposium begint rond 10.00 uur met ontvangst
met koffie en thee. Om 10.15 u wordt de dag geopend
en vanaf 10.30 u volgen twee lezingenrondes die
afgesloten worden met een paneldiscussie om 12.00 u.
Na de lunch komen vanaf 13.45 weer twee lezingenron
des die net als 's ochtends worden afgesloten met een
paneldiscussie.
Bekende (Zeeuwse) Nederlanders zijn uitgenodigd om
over diverse onderwerpen te vertellen in hun Zeeuwse
dialect. In de paneldiscussies kan verder ingegaan worden
op de diverse verhalen van de sprekers, maar ook op het
al of niet gebruiken van dialect en de voor- en nadelen
van tweetaligheid.
Wenst u meer informatie over dit symposium, of wilt u
het definitieve programma van deze dag kennen, dan kunt
u een berichtje sturen naar info@scez.nl met vermelding
'symposium 20 november'.
mort'o isyittaL tischc
verschijnselen in tic
dialecten van Zeeuws-Vlaanderen
George Will
Zeeuws Erfgoed 24
